Histrionik kiÅŸilik bozukluÄŸu, çok deÄŸiÅŸik koÅŸullar altında ortaya çıkan, aşırı bir duygusallık ve dikkati çekme isteÄŸi ile belirli bir bozukluktur. Bu kategori için 1980’den önce ‘’ histerik kiÅŸilik ‘’ terimi kullanılırdı.

1. AÅŸağıdakilerden beÅŸinin ( ya da daha fazlasının ) olması ile belirli, genç eriÅŸkinlik döneminde baÅŸlayan ve deÄŸiÅŸik koÅŸullar altında ortaya çıkan, aşırı bir duygusallık ve ilgilenilme arayışı gösteren sürekli bir örüntü:

1)    Ä°lgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olur.

2)    BaÅŸkalarıyla olan etkileÅŸimi çoÄŸu zaman uygunsuz bir biçimde cinsel yönden ayartıcı ya da baÅŸtan çıkartıcı davranışlarla belirlidir.

3)    Hızlı deÄŸiÅŸen ve yüzeysel kalan duygular sergiler.

4)    Ä°lgiyi üzerine çekmek için sürekli olarak fizik görünümünü kullanır.

5)    Aşırı bir düzeyde baÅŸkalarını

6)    GösteriÅŸ yapar, yapmacık davranır ve duygularını aşırı bir abartma ile gösterir

7)    Telkine yatkındır, yani baÅŸkalarından ya da olaylardan kolay etkilenir.

8)    Ä°liÅŸkilerin olduÄŸundan daha yakın olması gerektiÄŸini düÅŸünür. 

KLÄ°NÄ°K ÖZELLÄ°KLER 

• BaÅŸkalarının ilgi ve dikkatinin hep kendi üzerlerinde olmasını isteyen aşırı duygusal insanlardır.
• Sürekli çevresindekilerin yaptıklarını onaylamasını, kendisini övmesini, güzel bulmasını ve beÄŸenmesini ister.
• Tüm davranışları, övgü almak ve beÄŸeni toplamaya yöneliktir. Bu nedenle histrioniklerin jest, mimik ve konuÅŸmaları canlı, dramatik ve abartılıdır. ( ‘’ teatralizim’’). Sanki bir tiyatro sahnesinde rol yapan bir oyuncu gibidir. Dışarıdan, hastanın kendi gibi davranmadığı ve ‘’ rol ‘’ yaptığı izlenimini alınabilir.
• Ä°lgi çekmek için söylediklerini abartır ya da uydurma hikayeler anlatır. Herkesin duyabileceÄŸi ÅŸekilde yüksek sesle konuÅŸur.
• Durmadan kendi başından geçenleri anlatıp herkesi dinlemeye zorlar.
• Ä°lgi odağı olmadığı durumlarda rahatsız olur.Bu nedenle bazı kadın hastalarda uygunsuz bir erotik görünüm ya da davranış görülebilir. Hasta koyu makyaj, açık giyim ve erotik tavırlarla bakışları üstünde toplamaya çalışabilir. Ama bu da genellikle yüzeyeldir.
• Ä°stediÄŸi, cinsellikten çok ilgi görmektir. Bu davranış, özellikle hastanın yakınlarını zor durumda bırakabilir.Cinsel açıdan bir bölümü soÄŸuk, bir bölümü normaldir. Bir bölümü de geliÅŸi güzel cinsel iliÅŸkiler kurar.
• GüzelliÄŸine ve dış görümüne aşırı önem verir. Parasının ve zamanın önemli bir bölümünü, güzel giyinmeye,  süslenmeye ya da boyanmaya ayırır.
• YaÅŸlandığı kabullenmek istemez, güzelliÄŸini kaybediyor olmak onu çok üzer.
• Ä°nsanlarla çok kolay ahbap olur. Dışarıdan ilk bakışta çok sıcak kanlı ve çekici izlenimi verir.
• Çok güçlü duygusal tepkiler gösterirler. En küçük bir nedenle herkesin içinde aÄŸlama, aşırı neÅŸe gösterileri, az tanıdığı insanlara bile hararetle sarılma gibi davranışları sıktır.
• Duygularını abarttığı izlenimini alınır. Ayrıca bu duygusal tepkileri de hızla deÄŸiÅŸir ( affektif labilite) . ÖrneÄŸin, küçük bir nedenle aÄŸlar, fakat daha gözyaÅŸları kurumadan gülmeye baÅŸlayabilir.
• Küçük bir duygusal olay karşısında kontrol edilmeyen sinir krizleri ya da dissosiyatif bayılmalar görülebilir.
• Yalnızca düÅŸünce ve davranış biçimi deÄŸil, jestleri ilgileri, konuÅŸmanın biçim ve içeriÄŸi de yaşının gerektirdiÄŸi olgunlukta deÄŸildir ( ‘’ püerilizm ‘’). ÖrneÄŸin, 35 yaşında kadın hasta, 15 yaşındaki liseli kızlar gibi giyinebilir. Ya da istediklerinin mantıksızca, hemen gerçekleÅŸmesini ister, beklemeye dayanamaz.    
• Bencildir, insanlarla olgun iliÅŸkiler kuramaz bunların entelektüel ve teknik konularla ilgileri azdır, buna karşılık sanatsal konulara daha yatkındırlar.
• Hayal güçleri geniÅŸtir, ancak ayakları pek yere basmaz. Bu nedenle konuÅŸmaları aşırı izlenimci, fakat gerçekçi ayrıntılardan yoksun olabilir.Bir hasta evini tarif etmenini istendiÄŸinde, ‘’ evimiz çok ferahtır’’ ÅŸeklinde bir yanıt verebilir.
• BaÅŸkalarının kolay etkisi altında kalır. Telkine yatkındırlar, insanlara kolay inanırlar bu nedenle telkin tedavilerinden yararlanırlar. Kolay hipnotize edilirler. Åžarlatan medyumlara ya da sahte peygamberlere daha kolay kapılabilirler. Beden saÄŸlığı ile ilgili yakınmalar çok görülür. Bunlar sık sık, iyi tanımlanamayan aÄŸrılar, zayıflık, baÅŸ aÄŸrısı ya da halsizlik gibi yakınmalarla hekime baÅŸvururlar.
• Kolay hayal kırıklığı nedeniyle intihar giriÅŸimleri oldukça sık görülür. Fakat üste eklenmiÅŸ baÅŸka bir hastalık (majör depresyon gibi )yoksa, genellikle ciddi yöntemleri pek kullanmazlar. Öldürücü olmayan dozda ilaç almak, herkesin gözü önünde kendini asmaya kalkmak gibi.
• Bazı ağır vakalarda intihar giriÅŸimleri, ilgi çekmenin baÅŸlıca yöntemi olabilir. Ancak her intihar giriÅŸiminin manüplatif olduÄŸunu düÅŸünmek yanlıştır. Hekim, intihar giriÅŸimini ciddi bulmadığını hastaya sezdirirse, daha ciddi bir yöntem deneyebilir.
• Hassas yapıları nedeniyle, saÄŸlıklı insanlara kıyasla daha kolay depresyon geliÅŸtirirler.

                        NEDENLERÄ°

            Hastanın ailesinde aynı bozukluÄŸu taşıyanların sıklığının genel popülasyondan daha fazla olduÄŸu ileri sürülmüÅŸtür. Ancak bu hastaların çocuklarında daha çok yoksunluk ve travma yaÅŸamış oldukları görüÅŸü yaygın kabul görür.

                        SIKLIK

            Genel popülasyonda % 2-3, psikiyatrik hastalığı olanlar arasında % 10-15 oranında olduÄŸu tahmin edilmektedir.

            Kadınlarda daha fazla görülür, fakat erkek hastalar da çoktur. Ölçütlerin kadınsı özelliklere aşırı vurgu yapması nedeniyle, kadınların daha çok tanı aldığı ileri sürülmüÅŸtür. Yapılandırılmış görüÅŸmelerle yapılan bazı tarama çalışmaları, erkek hastaların kadınlardan daha az olmadığını göstermiÅŸtir. Bunlar erkeksi özelliklerini abartarak dikkati çekmeye çalışırlar borderline kiÅŸilik bozukluÄŸundan sonra hekime en fazla iÅŸi düÅŸen kiÅŸilik bozukluÄŸudur. Borderline ve narsisistik kiÅŸilik bozuklukları ile birarada bulunabilir.

 TEDAVÄ°

Sıklıkla ve deÄŸiÅŸik nedenlerle hekime baÅŸvurur ve tedavi olmak isterler. EÅŸlik eden diÄŸer hastalıklar kendi yöntemleriyle saÄŸaltılmalıdır. Ä°laç tedavisi, kötüye kullanım olasılığı akılda tutularak kısa tutulmalıdır. Bazen de hasta kendi kiÅŸilik özelliklerinden memnun deÄŸildir. Motive ve telkine yatkın oldukları için hekim- hasta iliÅŸkisinin bağımlı ve çocuksu niteliÄŸi üzerinde baÅŸtan durmak koÅŸuluyla, dinamik yönelimli bireysel psikoterapiden yararlanabilirler.

Uzm.Dr. Sevilay ZORLU

Psikiyatrist &  Psikoterapist

www.antalyaterapipsikiyatri.com

www.antalyacinselterapi.com

Åžirinyalı Mh. Ä°smet GökÅŸen Cad.

1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5

0 (242) 316 98 99