Sık görülen bir kiÅŸilik bozukluÄŸu olmasına karşın borderline kiÅŸilik bozukluÄŸu klinik uygulamada sıklıkla yanlış ya da az tanı konan bir bozukluktur. Belirgin rahatsızlığa, sosyal, mesleksel ve özel hayatta iÅŸlevselliÄŸinde bozulmaya neden olur.            Onlara göre insanlar, iliÅŸkiler, dünya; Ä°YÄ°/KÖTÜ, ŞİMDÄ°/HÄ°ÇBÄ°R ZAMAN, SÄ°YAH/ BEYAZDIR. Ara renkler , gri tonlar yoktur. Onların gözünde bir insan DÜNYANIN EN Ä°YÄ°SÄ° iken BÄ°RDEN DÜNYANIN EN KÖTÜSÜ oluverir ve ÖFKE PATLAMALARININ hedefi haline gelebilir.

            Genel toplumda görülme sıklığı %1-2 olarak bildirilmiÅŸtir. Kadınlarda iki kat sık görülmesinde  erkeklerde daha az tanı konmasının etkili olduÄŸu düÅŸünülmektedir.

            Borderline kiÅŸilik bozukluÄŸu tanısı, psikiyatride yatarak tedavi gören hastalar arasında % 15-20, poliklinik hizmeti alanlarda % 10 sıklıkla görülmektedir. Klinik ortamda en sık görülen kiÅŸilik bozukluÄŸudur. Toplumsal yapıdaki deÄŸiÅŸim göz önüne alındığında önümüzdeki yıllarda daha sık görülmesi beklenmektedir.

            Borderline kiÅŸilik bozukluÄŸu olan kiÅŸilerin birinci derece akrabalarında major depresif bozukluk, alkol kullanım bozuklukları ve madde kötüye kullanımı sıktır.

            TANI KRÄ°TERLERÄ°

            AÅŸağıdakilerden beÅŸinin ya da fazlasının olması ile belirli, genç eriÅŸkinlik döneminde baÅŸlayan ve deÄŸiÅŸik koÅŸullar altında ortaya çıkan, kiÅŸiler arası iliÅŸkilerde,  benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüselliÄŸin olduÄŸu sürekli bir bozukluk:

1. Gerçek ya da hayali bir terk edilmeden kaçınmak için çılgınca çabalar gösterme.
2. Gözünde aşırı büyütme ( göklere çıkarma) ve yerin dibine sokma uçları arasında gidip gelen, gergin ve tutarsız kiÅŸiler arası iliÅŸkilerin olması.
3. Kimlik karmaÅŸası;belirgin olarak ve sürekli bir biçimde tutarsız benlik algısı ya da kendilik duyumu. 
4.  Kendine zarar verme olasılığı yüksek en az iki alanda dürtüsellik (örn. para harcama, cinsellik, madde kötüye kullanımı, pervasızca araba kullanma, tıkınırcasına yemek yeme).
5. Yineleyen intiharla ilgili davranışlar, giriÅŸimler, göz korkutmalar ya da kendine zarar verme davranışı.
6. Duygudurumda belirgin bir tepkiselliÄŸin olmasına baÄŸlı affektif (duygusal) düzensizlik ( yoÄŸun tekrarlayıcı hoÅŸ olmayan duygudurum, irritabilite ya da genellikle birkaç saat süren, nadiren birkaç günden daha uzun süren kaygı)
7. Kendini sürekli boÅŸlukta hissetme
8. Uygunsuz yoÄŸun öfke ya da öfkesini kontrol altında tutamama  (örn, sık sık kavgalara karışma)
9. Stresle iliÅŸkili gelip geçici paranoid (ÅŸüpheci) düÅŸünce ya da ağır kiÅŸilik dağılması bulguları

                  KİŞİLER ARASI Ä°LÄ°ÅžKÄ°LERDE SORUNLAR

                  Tanı kriterlerinin birçoÄŸu birbiriyle baÄŸlantılıdır. Borderline hasta terk edilme riski olmaksızın birebir iliÅŸki oluÅŸturmaya çabalar. BaÅŸkalarına güvenmek zor olduÄŸundan, reddedilecekleri düÅŸüncesiyle panik düzeyinde kaygı yaÅŸarlar.

                  Tek başına olmayı önlemek, baÄŸlandıkları kiÅŸinin imdadına yetiÅŸmesini saÄŸlamak için bilek kesme ya da baÅŸka kendine zarar verici davranışlara baÅŸvurabilirler. Aşırı dozda ilaç kullanımı ve aşırı yemek yeme ve kusma atakları sıktır.

                  Kontrolsüz ani davranışlar, rastgele cinsel iliÅŸkiler ve madde bağımlılığı da tek başına olmayı önlemeye yönelik olabilir. Bu kiÅŸiler yüzeysel olarak kabul edilebilir ölçüde iliÅŸki kurabilir görünseler de, kiÅŸiler arası iliÅŸkilerinin bu nitelikleri taşıması sosyal uyumlarının zayıf olmasına neden olmaktadır.

                  GerçeÄŸi deÄŸerlendirmedeki bozukluklar kiÅŸiler arası iliÅŸkilerinin bu nitelikleri taşıması sosyal uyumlarının zayıf olmasına neden olmaktadır.

                  Terk edilmek üzere olduklarını düÅŸündüklerinde ya da sevdikleri kiÅŸilerin güven verici varlıklarının yokluÄŸunda açıkça paranoid (ÅŸüpheci) hale gelebilirler.

                  Bir yanda yalnız kalmayı önleyecek çaresiz giriÅŸimlerle, tekrar tekrar telefonla arama ya da fiziksel olarak yapışıp kalma ile kendisini gösteren derin terk edilme korkusu vardır.

                  Sık tartışmalar, tekrarlayan ayrılıklar, baÅŸkalarında korku ve öfke yaratan uygunsuz davranışlar nedeniyle yakın iliÅŸkilerde karmaÅŸa görülür. Yakın oldukları kiÅŸilere bağımlı olabilirler, ancak düÅŸ kırıklığı yaÅŸadıklarında yakın arkadaÅŸlarına yoÄŸun öfke gösterebilirler.

                  Yalnız kalmaya tahammül edemezler, tatminkar olmasına aldırmaksızın çılgınca iliÅŸki arayışına girebilirler. Yalnızlığı gidermek için kısa süreli bir yabancıyı arkadaÅŸ olarak kabul edebilir. Ya da rastgele cinsel iliÅŸki yaÅŸayabilirler. Sıklıkla kronik boÅŸluk ve sıkıntı hissinden yakınırlar.

                  HOÅž OLMAYAN DUYGULAR

                  Kendilerinin gereksinimlerini baÅŸkalarının dikkate almadığı algısının sonucunda geliÅŸir. Öfke, keder, utanç, panik, korku, kronik boÅŸluk ve yalnızlık duyguları yaÅŸarlar. Bu kiÅŸiler yaÅŸadıkları çok yönlü duygusal acıyla diÄŸer kiÅŸilik bozukluklarından ayırt edilebilir. Gün içinde kiÅŸiler arası iliÅŸkilere göre deÄŸiÅŸen duygudurum salınımları gösterirler. Hastalar bir anda tartışmacı iken, sonra depresifleÅŸebilirler, biraz sonra da boÅŸluk duygusundan yakınabilirler.

                  Sorun yaratan, ancak psikotik olmayan problemler; kötü olma ile ilgili aşırı deÄŸerlendirilmiÅŸ düÅŸünceler, kendisini çevresini farklı algılama yaÅŸantıları, kuÅŸkuculuk, hallüsinasyonlar, psikotik depresyon görülür.                                                      DÜRTÜSELLÄ°K

                  Ä°steyerek kendine fiziksel zarar verici ya da daha genel dürtüsellik gösterebilirler. Borderline hastaların davranışları çoÄŸunlukla öngörülmez. YaÅŸamlarının acı dolu yanları tekrarlayan kendine zarar verme davranışlarına yansır. Hastalar baÅŸkalarından yardım almak için, öfke ifade etmek için, ya da aşırı olumsuz duygulara kendilerini duyarsız kılmak için bileklerini kesebilir ya da diÄŸer kendini kesme davranışlarında bulunabilirler.

                  Madde kötüye kullanımı, yeme bozukluÄŸu, sözel patlamalar ve dikkatsiz araba kullanma görülebilir.

                  TEDAVÄ°SÄ°

                  Borderline kiÅŸilik bozukluÄŸunun büyük bir kısmına, temel tedavilerden kabul edilen bireysel psikoterapi ve hastaneye yatırma yetmemektedir.DiÄŸer tedavi yöntemleri, aile, ilaç veya grup tedavileri yararlı olmaktadır.                    

Uzm.Dr. Sevilay ZORLU

Psikiyatrist &  Psikoterapist

www.antalyaterapipsikiyatri.com

www.antalyacinselterapi.com

Åžirinyalı Mh. Ä°smet GökÅŸen Cad.

1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5

0 (242) 316 98 99