Tarih öncesinden beri ilkel topluluklarda ruh ve beden arasında bir iliÅŸkinin olduÄŸu bilinmektedir. Hastalıkların kötü ruhlar tarafından oluÅŸturuldukları düÅŸünülerek trepenasyon gibi yöntemler uygulanmıştır.

Socrates “ Ne baÅŸsız bir gözü, ne de bedensiz bir başı tedavi etmek uygun deÄŸildir”  diyerek psikosomatik tümgücü ortaya koymuÅŸtur.

Psikosomatik tıp anlayışı ruh-beden bütünlüÄŸü ve bunlar arasındaki etkileÅŸim üzerinde duran insanı biyopsikososyal bir bütün olarak ele alan tıp anlayışıdır.

Psikosomatik tıp anlayışı psikolojik etkenlerin tüm hastalıkların geliÅŸiminde önemli olduÄŸunu varsayar ancak hastalığa yatkınlıkta baÅŸlamasında ilerlemesinde ya da alevlenmesinde ya da hastalığa verilecek tepkide ki rolü tartışmaya açıktır ve hastalıktan hastalığa deÄŸiÅŸkenlik göstermektedir.

Bu hastalar da beden yapısal bir deÄŸiÅŸiklik ya da iÅŸlev bozukluÄŸu gösteren oluÅŸ depreÅŸme ağırlaÅŸma iyileÅŸme nedenleri arasında psikososyal etkenlerin önemli yer aldığı somatik bozukluklardır.

Öte yandan modern psikosomatik bozukluklar teriminin dezavantajı aslında bulunmayan bir ikilemi hatırlamasıdır.Hiç bir somatik hastalık etkenlerinden tamamen korunmuÅŸ olmadığından ve en psiÅŸik konversiyon bile tamamen somatik bir temele oturabildiÄŸinden aslında her hastalık psikosomatiktir sonucuna varılmaktadır.

PSÄ°KANALÄ°TÄ°K (BÄ°LÄ°NÇALTI) YAKLAÅžIMLAR

         Freud a göre konversiyondapsikojenik bir köken bu­lunmakla birlikte, somatik sistemlerin dahil olması söz konusudur.

Bilinçdışı bir çatışmanın yer deÄŸiÅŸtirmiÅŸ sembolik bir durumu gerçekleÅŸmektedir. Sadece istemli kasların ve duyusal motor sinir sisteminin uyardığı organlar etkilenmektedir .

Belirli kiÅŸilik özelliklerinin belirli psiko­somatik hastalıklarla iliÅŸkili olduÄŸunu ileri sürülmüÅŸtür.

HASTALIKLARDA KİŞİLÄ°K ÖZELLÄ°KLERÄ°

Ä°nsanların içsel durumun fark etmelerive duyguların sembolik baÄŸlantılarını oluÅŸturma yeteneÄŸinde bireysel farklılıklar bulunmaktadır.

• Astımlı kiÅŸiler aşırı bağımlı,
• Kanser hastalarıduygusal stresi baskılayan, inkar eden, kayıp yaÅŸamaya aşırı duyarlı yapıda,
• Koroner kalp hastalığı olan kiÅŸiler sabırsız, öfkeli, hırslı ve baÅŸarı düÅŸkünü,
• Migreni olanlar obsesif özellikleri olan kiÅŸilerdir.

Çatışmalarla iliÅŸkili duygulanımlarını ifade edilebilme kapasitesinde geli­ÅŸimsel duraklamalar vardır, duygularını ifade etmez bilinçaltına bastırabilirler, psikosomatik hastalıklara yol açabilir.

SAVAÅž ya da KAÇ….

         1920 lerdePsikofizyolojik yaklaşımlar stresin hastalıkla iliÅŸkisi ile ilgili olarak, otonom sinir sisteminin uyarılmasıyla hipertansiyon, taÅŸikardi ve kardiyak çıkışta artışla kendini gösteren "savaÅŸ ya da kaç" yanıtına hazırladı­ÄŸÄ±nı gösterilmiÅŸtir.

Bu durum savaÅŸabilen ya da kaçabi­len hayvanlar için uygun olduÄŸundan, uygarlaÅŸmış in­sanlar her ikisini de yapamadıklarından bireylerde ortaya çıkan stres hastalıklarla sonuçlanmıştır.

YaÅŸayan organizma hiyerarÅŸik olarak düzenlenmiÅŸ alt sistemlerden, hücrelerden organlara, bireylere, ailelere, toplumlara kadar uzanır.

HASTALIKLARA GENEL UYUM SÜRECÄ°

• ALARM DÖNEMÄ°: Sempatik sinir sistemi etkinlik ve uyanıklığında artma
• DÄ°RENME DÖNEMÄ°:Beynin kimyasal yapısında, salgılarda ve metabolizmasında hızlanma, fiziksel ve ruhsal sa­vunma güçlerinin etkinliÄŸinin yükselmesi ve strese uyum saÄŸlama çabaları
• BÄ°TKÄ°NLÄ°K DÖNEMÄ°: Yenik düÅŸme ve sonuçta ortaya çıkan fizik hastalıklar.

Bu durumda hangi bölgenin hastalanacağını ise ÅŸu du­rumların belirlediÄŸi düÅŸünülmektedir:

*Bilinç dışı cinsel fanteziler ve hastalanan bölgenin bunun karşılığı olan erojenitesi

*Tamamen fiziki olaylar

*En fazla gerilim altında bulunan organ/organ­lar

*Organın, bilinç dışı güdüyü sembolik biçimde anla­tabilecek iÅŸlev yeteneÄŸi

PSÄ°KOSOMATÄ°K BOZUKLUKLARIN OLUÅžUMUNDA SOSYOKÜLTÜREL YAKLAÅžIMLAR

Biyopsikososyalyaklaşıma göre, psikosomatik hastalık olu­ÅŸumunda çocukluk çağından kalma yitim ve ayrılık duygusuna koÅŸut giden çaresizlik duygusunun önemini vurgulamıştır. Ruhsal ve bedensel birçok hastalık­ta "vazgeçme-vazgeçilme" durumları üzerinde durmuÅŸtur.

ÇocuÄŸa bakan anne duygusal olarak hazır deÄŸil ya da uygun deÄŸilse ebeveynin duygusal gel-gitleri çocuÄŸun duygularını ifade edebilme yeteneÄŸini olumsuz etkileyebilir. 

Kültürün anneyi etkilediÄŸi, annenin çocuÄŸuyla olan iliÅŸkilerinin etkilenmesi yoluyla da çocuÄŸun etkilendiÄŸi tespit edilmiÅŸtir.

Ä°nsanın genetik, doÄŸum öncesi ve erken çocukluk yaÅŸantısı­na ait etkenler birbiri ile etkileÅŸim halinde olup, bu et­kenler psikososyal çevre ile bir denge halindedir. Psikosomatik hastalıklarda bu dengenin bozulması, bu bozulmaya karşı organizmanın kendi olanaklarıyla ye­terli ya da yetersiz biçimde bir çözüm bulmaya, en azından uyum saÄŸlamaya çalışmasıdır.

Bir psikosomatik hastalığın fiziksel ve kiÅŸilerarası iÅŸlev­lerin pek çok düzeyinde ortaya çıkan bozulmalar sonucunda oluÅŸtuÄŸu düÅŸüncesi, hastalıkların meydana geliÅŸ tarzlarını ve tedavi aÅŸamalarını belirleme konusunda yararlı bir yaklaşımdır.

AÄ°LE Ä°ÇÄ°NDE SORUNLAR YAÅžAYAN BÄ°R KİŞİDE BEDENSEL BÄ°R HASTALIÄžIN GELİŞİM KADEMELERÄ°:

• Sinir sisteminden gelen uyarılar iç organlarımızın kan akımını etkiler.
• Beyin ve sinir sistemi etkileÅŸim içindedir.
• Bilinç alanında ve sembolik düzeyde ya­ÅŸadığı emosyonel yaÅŸantılar beynin iÅŸlevidir ve hastanın geçmiÅŸindeki ve bugünündeki gerilimler beyin merkezleri arasında aktarılır.
• KiÅŸiler arası stres hastayı sürekli emosyonel geri­lim içinde tutarak psikosomatik hastalığın geliÅŸimine yeni katkılarda bulunur.
• EÅŸin ve çocukların rahatsız edici davranışları, has­ta da dahil olmak üzere bu üçlüdeki kiÅŸilik sorun­larından kaynaklanıyor olabilir ve bu sorunlar da psikosomatik bozukluÄŸun geliÅŸimine bir katkı daha saÄŸlamış olur.

ÇaÄŸdaÅŸ psikiyatrik araÅŸtırmalar, biyolojik ve sosyal vektörlere akıl/beyin cevap verirken her ikisiyle birlikte yapılanmaktadır. Ana beyin yolları genomda belirtilmiÅŸtir, ayrıntılı baÄŸlantılar dünyadaki sosyal olarak düzenlenmiÅŸ deneyimlerle ÅŸekillenmekte ve bunları yansıtmaktdır.

Uzm.Dr. Sevilay ZORLU

Psikiyatrist & Psikoterapist

CETAD Antalya Temsilcisi

www.antalyaterapipsikiyatri.com

www.antalyacinselterapi.com

ÅžirinyalıMh. Ä°smet GökÅŸen Cad.

1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5

Tel: 0 (242) 316 98 99

facebook.com/antalyaterapipsikiyatri

https://twitter.com/DrSevilayZorlu