Ülkemiz çok hızlı bir toplumsal deÄŸiÅŸim süreci yaÅŸamaktadır. 1950 li yıllarda baÅŸlayan kentlere göç, önemli toplumsal sorunları da beraberinde getirmiÅŸtir. Bireylerin göçle birlikte yaÅŸam biçimleri, beklentileri, kendilerini toplum içinde algılama biçimleri deÄŸiÅŸmiÅŸtir. Kısaca, kırsal alandaki kültürel deÄŸerler göçle birlikte geçerliliklerini yitirmiÅŸtir. Medyanın etkisiyle ve hızlı tüketim toplumu olmanın sonucunda da, sadece kırsal alanlardan göç edenler arasında deÄŸil, önceden beri kentli olan kesimde de gençler, güvenilir bilgi edinebilme olanağından ve saÄŸlıklı davranabilme becerisinden yoksundurlar.

Bu koÅŸullar altında cinsellik, üzerinde en az konuÅŸulan ve yazılan ancak en çok düÅŸünülen ve endiÅŸe duyulan bir konu olarak kalmıştır.

Türkiye de cinsel saÄŸlık eÄŸitimi kapsamına giren konulardan bazıları ilköÄŸretim ve ortaöÄŸretimdeki deÄŸiÅŸik derslerin programında birbirinden bağımsız olarak yer almaktadır. Bu derslerin müfredata alınmasındaki amaç sadece gençlere bilgi vermektir ve herhangi bir cinsel tutum ve deÄŸer geliÅŸtirmek açıkça amaçlanmamıştır. Ayrıca bu dersleri iÅŸlemekle görevli öÄŸretmenler konu ile ilgili güncel bilgilerden yoksun olabildikleri için ergenlik dönemi saÄŸlık konularını sunmada kendilerini yetersiz hissederek bu konularda yüzeysel bilgiler sunmayı tercih edebilmektedir.

Gençlerin cinsel konulardaki tutum ve davranışlarını biçimlendirmeye yönelik planlı bir cinsel saÄŸlık eÄŸitim programı ülkenin gündeminde olmasına karşın, henüz okullarda cinsel saÄŸlık eÄŸitimi verilmemektedir. Milli EÄŸitim Bakanlığı ve sivil toplum kuruluÅŸları tarafından bölgesel boyutta yürütülen ve sürekliliÄŸi olmayan eÄŸitim çalışmalarının ulaÅŸabildiÄŸi genç sayısı azdır.

Cinsellikle ilgili akademik bilgilerin eksikliÄŸi, ülkemizdeki bireylerin ve toplumun cinselliÄŸi genellikle üreme iÅŸi ve organlarıyla ilgili biyolojik bir eylem olarak dar bir odaktan görmelerine ve cinsel eÄŸitimden korkmalarına neden olmaktadır.

DiÄŸer taraftan, her düzeydeki saÄŸlık bilgileri ve sonrası eÄŸitimlerinde cinsel saÄŸlık bilgileri ve HIV/AIDS eÄŸitiminin yer alması önerilmektedir. Bu öneriler doÄŸrultusunda Temmuz 2001 de “Ergenlerin SaÄŸlık Bilincinin GeliÅŸtirilmesi Projesi” baÅŸlatılmıştır. Bu proje, Milli EÄŸitim Bakanlığı ve Ä°nsan Kaynaklarını GeliÅŸtirme Vakfı tarafından yürütülmüÅŸtür. Proje kapsamında eÄŸitici insan gücü yetiÅŸtirmek amacıyla geleceÄŸin öÄŸretmenleri olan eÄŸitim fakülteleri öÄŸrencilerine örnek bir cinsel saÄŸlık bilgileri ders programı oluÅŸturulmuÅŸtur.

Dünyada HIV/AIDS li hasta sayısının hızla artması ülkemizde de gençlere yönelik cinsel saÄŸlık bilgisi eÄŸitimi konusunun gündeme getirilmesinde önemli bir neden olmuÅŸtur. Milli EÄŸitim Bakanlığında, 2000 yılında baÅŸlamış ergenlik döneminde deÄŸiÅŸimlerle ilgili olarak önce kızlar için baÅŸlayan, daha sonra erkeklere de sunulan yaygın bir bilgilendirme etkinliÄŸi (ERDEP) yürütülmüÅŸtür. Ders dışı etkinlik olarak tasarlanan bu proje daha çok fiziksel deÄŸiÅŸim ve öz bakım konularını içeren kısa süreli, kız ve erkek öÄŸrencilerin ayrı katıldığı bir kez ve 40 dakikalık bir program olarak 6.-7.-8. sınıf ilköÄŸretim öÄŸrencilerine gezici eÄŸitim ekipleri tarafından yapılmıştır. Çalışmanın deÄŸerlendirilmesinde tüm öÄŸrenciler eÄŸitimin gerekli ve yararlı olduÄŸunu belirtmiÅŸler ancak yeterli olmadığını vurgulamışlardır. Bu program özel sektörün desteÄŸi ile sürdürülmüÅŸtür.

Örgün eÄŸitim, Cinsel SaÄŸlık Bilgileri EÄŸitimi için önemli bir fırsattır. Bu konuda yapılan giriÅŸimlerin baÅŸlangıçta dikkatleri çekmesi doÄŸaldır. Toplumun önemli bir kesimi cinsel saÄŸlık bilgileri eÄŸitiminin gençleri, cinsellik konusunda henüz zamanı gelmeden uyardığını düÅŸünecektir. Konunun önemi ve ivediliÄŸi hakkında bilinçli olan eÄŸitimcilerin bu konuda hazırlıklı, donanımlı ve kararlı olmaları gereklidir. EÄŸitim sanıldığı gibi, gençleri yanlış cinsel iliÅŸkilere özendirici deÄŸil, tam tersine baÅŸka ülkelerde olduÄŸu gibi daha sorumlu ve doÄŸru davranışlara yönlendirici bir rol oynayacaktır. Yarının anne babaları olan gençlerin bilgilenmesi gelecekte çocukları için de deÄŸerli bir kaynak olacaktır. Cinsel saÄŸlık bilincini geliÅŸtirme etkinliklerinin istenilen doÄŸrultuda düzenlenebilmesi için ilgili kuruluÅŸların kısa ve uzun vadede iÅŸbirliÄŸi yaparak gerçekleÅŸtirebileceÄŸi adımlar;

  Örgün eÄŸitimde ders programlarının içeriklerinin geliÅŸtirilmesi, geliÅŸtirilen programların yürütülebilmesi için öÄŸretmenlerin ve öÄŸretmen adaylarının geliÅŸtirilmesi,

   Bu adımlar tüm sistemde yaygınlaÅŸana deÄŸin halen eÄŸitimi yürüten ilgili branÅŸ öÄŸretmenlerinin kısa süreli kurslarla hazırlanarak ve dışardan saÄŸlanan uzman/program destekleri ile öÄŸrencilerin saÄŸlık bilincini geliÅŸtirmek amacıyla eÄŸitim etkinliklerinin düzenlenmesidir.

CİNSEL EĞİTİME BAKIŞIMIZ

Cinsel konularda eÄŸitim konusunda Türk halkı;

  yaklaşık üçte iki okullarda kesinlikle cinsel eÄŸitimden yana

 %17’ tercihe baÄŸlı olarak eÄŸitim imkanından yana

  YaÅŸ gençleÅŸtikçe, eÄŸitim düzeyi arttıkça cinsel eÄŸitimin gerekliliÄŸine inanma oranı artmaktadır.

  CinselliÄŸi eÅŸlerinden öÄŸrenen kadınlarda erkeklerden çok daha yüksek bir oranda okullarda cinsel eÄŸitimden yanadır.

  Okullarda cinsel eÄŸitimi( zorunlu ya da tercihe baÄŸlı) destekleyen kesimdeki yaygın görüÅŸ, eÄŸitimlerin kız ve erkeklere ayrı ayrı verilmesi gerektiÄŸidir.

  Üniversite mezunu ve metropollerde yetiÅŸmiÅŸ kesimlerin yaklaşık yarısı karma eÄŸitimden yarısı ayrı eÄŸitimden yanadır .

Çocuklar büyüdükçe sosyal çevre içindeki iliÅŸkileri de giderek geliÅŸmektedir. Ergenlerin büyüme ve geliÅŸme süreçleri boyunca cinsellikle ilgili olumlu mesajlar almaları ve cinselliÄŸe yönelik olumlu bir bakış açısı kazanmaları önemlidir.

Ailesinin dışında öÄŸretmen, arkadaÅŸlar, televizyon, müzik, kitaplar, reklamlar ve oyuncaklar gibi bir çok kaynaktan cinsellikle ilgili uygun davranış ve deÄŸerler hakkında mesajlar almaya ve bilgiler öÄŸrenmeye devam ederler. Ancak bu tür kaynaklardan alınan mesajlar cinsellikle ilgili tam ve doÄŸru bilgileri içermeyebilir.

Aynı zamanda, bu tür kaynaklarda cinsellik bir ÅŸaka ya da alay konusu yapılabilir ya da cinselliÄŸe küçültücü bir olay olarak bakılabilir.

Aile içinde baÅŸlayan cinsel eÄŸitim çabalarının, çocuk okula baÅŸladığı andan itibaren, okul bünyesinde geliÅŸtirilecek planlı öÄŸrenme aktiviteleri ile desteklenmesi gerekmektedir. Okul, bazı çocuklar için ailede öÄŸrendikleri bilgilerin pekiÅŸtiÄŸi bir ortam olurken, bazıları için de cinsellikle ilgili ilk ve önemli bir bilgi kaynağı olabilir. Aynı zamanda okullar çocukların ve gençlerin büyük bir çoÄŸunluÄŸuna toplu olarak ulaÅŸma fırsatı vermektedir.

Özellikle cinsel konuların tabu olduÄŸu toplumlarda, okullardaki cinsel eÄŸitim etkinliklerinin önemi artmaktadır;

  Kendilerinde meydana gelen fiziksel ve duygusal geliÅŸimleri anlama ve kabullenmek,

  Bedeni hakkında olumlu duygular taşıma, bireysel farklılıkları kabullenmek,

  Åžu andaki ve gelecekte yaÅŸamlarında cinsel davranışlarıyla ilgili bilinçli ve sorumlu kararlar alabilmek,

  Kadın ya da erkek olarak kendi cinsiyeti hakkında olumlu duygular taşımak

  Cinsel konular hakkında rahat bir ÅŸekilde konuÅŸma ve ifade edebilme becerisi,

  Uygun ve uygun olmayan cinsel davranışları anlayabilmek,

  Cinsel taciz ve istismara karşı kendini koruyabilmek,

  Cinsel yolla bulaÅŸan hastalıklardan ve istenmeyen gebeliklerden korunmayı baÅŸarmak.

Çocuklara ve gençlere yönelik planlanan cinsel saÄŸlık eÄŸitimlerinin en genel amacı cinsel saÄŸlığın geliÅŸtirilmesi;bireylerin, cinsel davranışların pozitif sonuçlarına ulaÅŸmaları ve negatif sonuçlarından uzak olmalarını saÄŸlamaktır.

 CÄ°NSEL DAVRANIÅžLARIN OLUMSUZ SONUÇLARI;

  istenmeyen gebelik,

  cinsel baskılar,

  cinsel yolla bulaÅŸan enfeksiyonlar / AIDS

  cinsel iÅŸlev bozuklukları gibi durumları ifade etmektedir.

CÄ°NSEL DAVRANIÅžLARIN OLUMLU SONUÇLARI

  özgüven,

  kendine ve baÅŸkalarına saygı duyma,

  cinsel baskılar ve zorlamalardan uzak olma,

  cinsel yaÅŸamdan hoÅŸnut olma 

  planlanmış anne ya da baba olma gibi durumlardır.

Kapsamlı cinsel eÄŸitim programlarını dört temel üzerine oturtmak mümkündür.

Gençlere;

  insan üremesi,büyüme-geliÅŸme,anatomi,fizyoloji, mastürbasyon,

  aile yaÅŸamı, gebelik, doÄŸum,ebeveynlik, aile planlaması, düÅŸük,

  cinsel tepki, cinsel eÄŸitim,cinsel istismar,

  cinsel yolla bulaÅŸan hastalıklar ve AIDS dahil insan cinselliÄŸi hakkında doÄŸru bilgi saÄŸlamak.

CÄ°NSELLÄ°KLE Ä°LGÄ°LÄ° BÄ°LGÄ° KAYNAKLARI

Kentsel kesimde yapılan araÅŸtırmalarda lise öÄŸrencilerinin cinsellik ile ilgili bilgi kaynakları ÅŸu ÅŸekildedir:

1-ArkadaÅŸ,

2-gazete-dergi, televizyon

3-kitap.

Erkeklerin bilgileri daha sınırlı olup, daha çok arkadaÅŸlarından,

Kızlar annenin eÄŸitim düzeyi yükseldikçe  annelerinden yararlanmaktadır.

Üniversite öÄŸrencilerinde ve yüksek sosyoekonomik düzeydeki gençlerde bilgi kaynakları bir miktar daha farklıdır, arkadaÅŸ, anne ve baba daha arka planlarda kalmakta ve yazılı materyal daha ön sıralara geçmektedir.

(CETAD (Cinsel Eğitim Tedavi ve Araştırma Derneği) Araştırma verileri)

CİNSEL EĞİTİM MODELLERİ VE FARKLI PROGRAMLAR

SaÄŸlığın korunmasında okulların öneminin ön plana çıkması, her ülkenin eÄŸitim müfredatlarına kendi gereksinimlerine göre programlar eklenmesi ile sonuçlanmıştır. Bu programların önemli bir bölümünü üreme saÄŸlığı programları oluÅŸturmaktadır.

Programlar ülkelerin geliÅŸmiÅŸlik düzeyleri kültürel özellikleri ve saÄŸlık eÄŸitimi konusundaki deneyimlerine göre farklılık göstermektedir. Cinsel saÄŸlık programlarının okul programları içine yerleÅŸtirilmesi hususunun, uygulama alanı için en yaygın olarak kullanılan yaklaşımlar:

I- CÄ°NSEL SAÄžLIK EĞİTÄ°MÄ°NÄ°N AYRI BÄ°R DERS YA DA ÜNÄ°TE OLARAK UYGULANMASI:

Bazı ülkelerde okul personeli ya da öÄŸretmenler, ayrı bir ders ya da ünite olarak cinsel saÄŸlık eÄŸitiminin sorumluluÄŸunu üstlenir. Bu bir SAÄžLIK DERSÄ° ya da AÄ°LE YAÅžAMI EĞİTÄ°MÄ° dersi olabilir.

EÄŸer okulda uygulamada olan bir saÄŸlık dersi varsa cinsellik ve üreme saÄŸlığı ile ilgili konular 2- 3 hafta sürecek bir ünite ÅŸeklinde bu dersin içine konabilir. Bu uygulamaya en iyi yaklaşım olarak bakılmaktadır. Bu yaklaşımda bilgiler etkili bir ÅŸekilde verilebilir ve amaçtan uzaklaÅŸma olasılığı düÅŸüktür.

II-Ä°NFÜZYON (YAYILMA) YÖNTEMÄ°

Ancak bazı ülkelerde okul programları çok yoÄŸun olduÄŸu için cinsel saÄŸlık eÄŸitiminin ayrı bir ders ya da ayrı bir ünite olmasına sıcak bakılmamaktadır.

Cinsel saÄŸlıkla ilgili konular, doÄŸrudan ya da dolaylı olarak okullarda okutulan birçok dersle (biyoloji, psikoloji, sosyoloji, tarih, nüfus, coÄŸrafya vb.) iliÅŸkilidir.

Cinsel saÄŸlıkla ilgili konuların, farklı öÄŸretmenler tarafından verilen ana dersler içine entegre edildiÄŸi bir yöntemdir. Bu yöntemde, hali hazırda okulda var olan yapı kullanıldığı için politik olarak daha kabul edilebilir bir yaklaşım olarak görülmektedir. Cinsel saÄŸlık bilgilerini farklı dersler içine yaymak eÄŸitimin etkisini azaltabilir ve programı amacından uzaklaÅŸtırabilir. Bu nedenle farklı okul ortamlarında infüzyon yönteminin etkisini ve yararlarını ortaya koyan çalışmalara gereksinim vardır.

III-DIŞARDAN EĞİTİCİ DAVET ETME:

Okulların kullandığı bir diÄŸer yöntem, okula dışardan saÄŸlık eÄŸitimcisi davet etmektir. Bu yaklaşımın öÄŸrenciler tarafından en beÄŸenilen yaklaşım olduÄŸu belirtilmektedir. Çünkü, öÄŸrenciler dışardan gelen eÄŸitimcilere daha fazla güvenmekte ve duygularını açabilmektedir.

Dışardan gelen eÄŸitimcilerin yenilikçi ve öÄŸrencilerin katılımını saÄŸlayan interaktif eÄŸitim yöntemlerini kullanma eÄŸilimlerinin daha fazla olduÄŸu belirtilmektedir. DiÄŸer taraftan, bu eÄŸitimciler üreme ve cinsel saÄŸlık konularında öÄŸretmenlerden daha bilgili olabilir ve öÄŸrencilerle daha rahat bir ÅŸekilde konuÅŸabilirler. Ayrıca onlar, toplumda var olan saÄŸlık hizmetlerine öÄŸrencilerin ulaÅŸmasını da kolaylaÅŸtırabilirler.

Bu yöntemin bir dezavantajı, eÄŸitimde sürekliliÄŸin saÄŸlanamamasıdır. Süre, çoÄŸu zaman öÄŸrencilerde davranış deÄŸiÅŸimi saÄŸlayacak uzunlukta olmamaktadır. Ayrıca eÄŸitimci gittikten sonra öÄŸrencilerin kafasında var olan bazı sorular yanıtsız kalabilmektedir.

 IV-HIV/AIDS ÖNLEME PROGRAMLARI:

Cinsel saÄŸlıkla ilgili konuları okullara yerleÅŸtirmenin bir diÄŸer yolu, yeni HIV/AIDS önleme çabalarıdır. Var olan HIV/AIDS önleme programlarının içine cinsel saÄŸlıkla ilgili diÄŸer konuların dahil edilmesiyle, her iki programın da daha etkili olacağı düÅŸünülmektedir.

 V-AKRAN EĞİTÄ°MÄ° YAKLAÅžIMI

Akran eÄŸitimi; yaÅŸ, cinsiyet, cinsel yönelim, meslek, sosyo-ekonomik ya da saÄŸlık statüsü bakımından ortak özellikler taşıyan kiÅŸilerin, belli bir konuda bilgi ve becerilerini geliÅŸtirme ve bunu takiben bu bilgi ve becerilerini içinde bulundukları akran grubunda yaygınlaÅŸtırmalarını amaçlayan bir yaklaşımdır.

 Akran eÄŸitimi pek çok ülkede çeÅŸitli sivil toplum kuruluÅŸları ve eÄŸitim enstitüleri tarafından toplum merkezlerinde, üniversite kampüslerinde ve gençlik derneklerinde yaygın olarak kullanılmaktadır. Özellikle 1990 ların başından bu yana tüm dünyaya yayılmış ve uygulanmaya baÅŸlamıştır.

Temel ilkeleri “AKTÄ°F ÖÄžRENME” ve “AKRAN DAYANIÅžMASI” olan akran eÄŸitimi, temel olarak “GRUP DESTEĞİ” ve “GRUP LÄ°DERLİĞİ” modeli üzerine geliÅŸtirilen bir yöntemdir.

Dünyada ve ülkemizde de bu modelin kullanıldığı gruplara örnek olarak, madde bağımlılığı olanlar, cinsel ÅŸiddet ve taciz maÄŸdurları, kanser ya da HIV/AIDS gibi hastalıklarla yaÅŸayanların oluÅŸturdukları akran gruplarını göstermek olasıdır.

“AKRAN LÄ°DERLİĞİ” modeli eÄŸitimciler arasında iyileÅŸme ve rehabilitasyon amaçlı olmaktan çok, bilgi, tutum ve davranış deÄŸiÅŸimini hedefleyen bir yaklaşımı tanımlamaktadır. Bu açıdan bakıldığında akran liderlik modeli, belirli bir özellik bakımından (yaÅŸ, ya da cinsiyet, meslek gibi) benzerlik gösteren grup içinde aynı grup üyesi olan kiÅŸilerin öncelikle eÄŸitimini içerir. Ardından bu eÄŸitimi alan kiÅŸilerin, kendi grupları içinde bu bilgileri dağıtma ve yaygınlaÅŸtırma etkinliklerini içerir.

Bu yaklaşım, etkili korunma yöntemleri üzerinde çalışmalar yürüten araÅŸtırmacılar tarafından sigara, uyuÅŸturucu madde ve alkol bağımlılığı, ÅŸiddet, cinsel saÄŸlık ve HIV/AIDS konuları üzerinde denenmiÅŸ ve cinsel saÄŸlık konusunda gençler arasında son derece etkin olduÄŸu saptanmıştır.

Akran eÄŸitimi sürecini tamamlayan eÄŸiticiler, edindikleri bilgileri, kazandıkları iletiÅŸim, eÄŸitim, danışmanlık becerilerini kullanarak kendi yakın çevrelerinden baÅŸlayarak geniÅŸ bir yaşıtlar grubuna ulaÅŸabilmektedir. Bu süreçte düzenlenebilecek bazı etkinlikler aÅŸağıda sıralanmaktadır;

  Gençlik merkezi, sokak, iÅŸyeri, okul, ev, arkadaÅŸ toplantılarında bilgilendirme etkinlikleri,

  Stand çalışmaları,

  BroÅŸür, kitapçık, poster, promosyon dağıtımı,

  Konser, tiyatro, film gösterimleri,

  Konferans, seminer, atölye çalışması,

  Bireysel veya küçük grup bilgilendirmeleri,

  Radyo, tv programları hazırlama ya da programlara katılım,

  Festival düzenlemek, festivallere katılmak vb.

Ülkemizde akran eÄŸitim modeli ile yürütülmekte olan programlar ise ağırlıklı olarak üniversitelerde sürdürülmektedir. BirleÅŸmiÅŸ Milletler Nüfus Fonu akran eÄŸitimi alanında çalışanların iletiÅŸimini güçlendirmek için Y-PEER adıyla bir internet ağı kurmuÅŸtur. Aynı kuruluÅŸ eÄŸitici eÄŸitimi programları düzenlemekte, akran eÄŸitimi uygulayan gençlik grupları ve sosyal toplum kuruluÅŸları çeÅŸitli toplantılarda biraraya getirerek deneyim paylaşımını saÄŸlamaktadır.

BAZI ÜLKELERDE UYGULANAN CÄ°NSEL EĞİTÄ°M PROGRAMLARINA Ä°LÄ°ÅžKÄ°N ÖRNEKLER

AMERÄ°KA BÄ°RLEŞİK DEVLETLERÄ° NDE cinsel saÄŸlık eÄŸitiminin tarihi oldukça eski olmasına raÄŸmen tartışmalı bir seyir izlemiÅŸtir. ABD de cinsel eÄŸitimle ilgili iki farklı yaklaşımı savunanlar arasındaki tartışmalar;

1.Gençlere evliliÄŸe kadar cinsel iliÅŸkiden uzak durmaları telkin edilmektedir.

             2.Kapsamlı olan yaklaşım ise öÄŸrencilere yaÅŸları ilerleyene kadar cinsel iliÅŸkiyi ertelemeleri ve cinsel saÄŸlık çerçevesinde cinsel davranışları açıklayan yaklaşımdır. Bu yaklaşım sosyal öÄŸrenme teorilerini kullanır, iletiÅŸim ve problem çözme gibi becerilere önem verir. Ayrıca cinsel olarak aktif ergenlere istenmeyen gebelik ve HIV enfeksiyonu gibi sonuçlara maruz kalmamaları için gerekli bilgi ve becerileri öÄŸretir

HOLLANDA DA ise cinsel eÄŸitimin genel felsefesi öÄŸrencilere cinselliÄŸi öÄŸretmek deÄŸil, cinsellik hakkında konuÅŸmaktır. Standart bir cinsel eÄŸitim müfredatı ya da eÄŸitimde kullanılan tek bir kitap yoktur. 1932 ye kadar okul müfredatlarının zorunlu bir parçası olmayan cinsel eÄŸitim, birçok okul dersi içine alınmıştır. ÖÄŸretmenler öÄŸrencilerin cinsellikle ilgili öÄŸrenmek istedikleri bütün konuları anlatmakta özgürdür. Derslerin içeriÄŸini öÄŸrencilerin soruları belirlemekte, eÅŸcinsellik ve mastürbasyon dahil tüm konular açık bir ÅŸekilde tartışılmaktadır. EÄŸitimde iletiÅŸimin önemi vurgulanmakta ancak cinsel davranışların negatif sonuçları üzerinde de durulmaktadır.

FRANSA DA dünyadaki AIDS tehlikesiyle birlikte, bu hastalıktan korunmanın bir yolu olarak cinsel eÄŸitime baÅŸlanmıştır. Okullarda cinsellikle ilgili konular genellikle 9-13 yaÅŸlarda anlatılmaya baÅŸlanır. Ulusal olarak belirlenmiÅŸ olan cinsel eÄŸitim müfredatı, çoÄŸunluÄŸu CYBE(cinsel yolla bulaÅŸan enfeksiyon) ve AIDS le ilgili olan beÅŸ üniteden oluÅŸmaktadır. EÄŸitimin amacı cinsel iliÅŸkiyi ertelemek deÄŸil, öÄŸrencilerin cinsellikle ilgili konularda bilgi ve beceri kazanmalarına yardım etmektir. Biyoloji öÄŸretmenleri genellikle üreme anatomisi ve fizyolojisi ile ilgili konuları anlatırlar. DiÄŸer konuları tartışmak için aile planlaması kurumlarından eÄŸitimci çağırırlar. Bu yaklaşım, okullar ve aile planlaması organizasyonlarının iÅŸbirliÄŸi içinde çalışmasını saÄŸlamıştır. ÖÄŸrencilere de saÄŸlıkla ilgili endiÅŸelerini tartışmaları ve doÄŸru bilgi edinmeleri için fırsat saÄŸlanmıştır.

CÄ°NSELLÄ°KLE Ä°LGÄ°LÄ° ÇOCUKLAR NE BÄ°LMELÄ°

5 YAÅž

• Üreme organları dahil bütün cinsel organların doÄŸru terimlerle adlandırma

• “KADINLIK” ve “ERKEKLIK” kavramlarını anlama ve ayırt etme

• Vücutlarının kendilerine ait olduÄŸunu bilme ve uygunsuz dokunmalara “HAYIR” diyebilme

• Bir kadının istemediÄŸi sürece bir çocuÄŸu sahip olmak zorunda olmadığı kavramını bilmek

• Bebeklerin nereden geldiÄŸini, oraya nasıl girdiÄŸini ve çıktığını bilmek

• Vücut parçaları hakkında rahatlıkla konuÅŸmak

• GüvendiÄŸi eriÅŸkinlere cinsellikle ilgili soru sorabilme

• Cinsellikle ilgili konuÅŸmaların evde, özel bir biçimde konuÅŸulması gerektiÄŸini bilme

• Hayvan ve bitkilerin büyümesi ve üremesini öÄŸrenmeye baÅŸlama

• Bütün canlıların ürediÄŸinin farkında olma

• Dede ve nineler de dahil olmak üzere bütün insanlarda yaÅŸam döngüsü ve yaÅŸlanmanın farkında olma

• Kendi cinsinin ve öbür cinsin vücut parçaları hakkında uygun sözcükleri kullanarak konuÅŸmak

• CinselliÄŸin cinsel yönelim boyutunu anlamak (eÅŸcinsel, biseksüel, heteroseksüel)

• Aile üyelerinin rol ve sorumluluklarını kavrayabilmek

• Kalıp yargısız olarak cinsiyet rollerini anlayıp ona uygun davranabilmek

• SaÄŸlık sistemini anlamak, hastalanınca saÄŸlık kurumlarına baÅŸvurmanın korkutucu olmayan ve onların lehine bir gereklilik olduÄŸunu kavramak

• AIDS hakkında temel bilgilere sahip olmak

• Kendi vücudunun saÄŸlık ve güvenliÄŸi için aktif rol üstlenmek

• ArkadaÅŸlık baÅŸlatma ve sürdürmede kendini geliÅŸtirme.

 6-9 YAÅž (Ä°LKOKUL ÇOCUKLARI)

9-13 YAÅž

ÜREMEYLE Ä°LGÄ°LÄ°

• Ä°nsan cinselliÄŸinin yaÅŸamın doÄŸal bir parçası olduÄŸu

• Cinsel duyguların normal ve meÅŸru olduÄŸu

• Cinsellik haz vericidir ama aynı zamanda bebek yapma yöntemidir. Cinsel eyleminin üreme eyleminden ayrılabileceÄŸini fark etme.

• Korunmasız cinsel iliÅŸkinin gebelikle sonuçlanabileceÄŸi ve üreme döngüsünün biyolojik yönü

• DüÅŸük/kürtajın ne olduÄŸu

• Kadın ve erkek nasıl büyüdüÄŸü ve farklılaÅŸtığı

DOÄžUM KONTROLÜYLE Ä°LGÄ°LÄ°

• Kimse ebeveyn olmak zorunda deÄŸildir

• Çocuk sahibi olmanın zamanı planlanabilir

• Çocuk sahibi olmak uzun süreli bir sorumluluktur ve her çocuÄŸun olgun sorumlu ve sevgi dolu ebeveynlere sahip olma hakkı vardır.

• DoÄŸum kontrol yöntemleri mevcuttur (nelerdir, nasıl edinilir)

ERGENLÄ°K ÖNCESÄ° VÜCUT DEĞİŞİKLÄ°KLERÄ° Ä°LE Ä°LGÄ°LÄ°

• Kız ve erkek çocukta olacak deÄŸiÅŸiklikler ve zamanı

• Vücut büyümesinin evreleri

• Adet ve  ıslak rüya

• Bu dönemde olabilecek duygusal dalgalanmalar

HANGÄ° DAVRANIÅžLARIN CÄ°NSEL OLDUÄžUNU AYIRT EDEBÄ°LME

·         Ä°liÅŸkilerde zarar görme olasılığının fark etme

·         Cinsel istismar, taciz  durumlarını tanıma ve korunma

·         Kadın ve erkek fahiÅŸeliÄŸinin varlığı ve olumsuz sonuçlarını bilme

·         Nasıl arkadaÅŸlık kurulur ve bir arkadaÅŸlık kızgınlık duymadan nasıl bitirilir

·         Flörtün amaç ve sınırlarını bilme

CÄ°NSEL YOLLA BULAÅžAN HASTALIKLARLA Ä°LGÄ°LÄ°  

• Nasıl bulaşır

• Nasıl önlenir

• Nasıl tedavi edilir

• Aile yapısını kavrama, aile bireyleri arasındaki iliÅŸkinin nasıl olduÄŸu ve toplum yapısına nasıl uyum saÄŸladığını bilme.

14-18 YAS

Ä°NSAN CINSELLIGI ILE ILGILI

• Medyada sunulan cinselliÄŸin etkisini anlama.

• Heteroseksüellik, eÅŸcinsellik, evlilik, bakir kalma gibi cinsel davranışlar arasındaki farkı anlama.

• Cinsel davranışı da içeren kiÅŸiler arası iliÅŸkilerde bir deÄŸerler sistemi oluÅŸturma.

• Alternatif doÄŸum kontrol yöntemlerini bilme.

• Cinsel yolla bulaÅŸan hastalıkların nedenleri ve tedavisi.

SOSYAL BASKILARLA Ä°LGÄ°LÄ°,

• Cinsel iliÅŸkinin potansiyel zararlı sonuçlarının farkında olmak.

• Cinsel iliÅŸkiye girmeme hakkı olduÄŸunu bilmek.

• ArkadaÅŸlık kurma ve sürdürme yeteneÄŸi.

• EvliliÄŸin emosyonel destek, hayat arkadaÅŸlığı, çocuk büyütme gibi yönlerini ayırt etme yeteneÄŸi.

• Ailelerde zamanla deÄŸiÅŸen iliÅŸkiler konusunda bilgilenme.

• YaÅŸlarına uygun bağımsızlık ve sorumluluÄŸun farkında olma.

 KİŞİSEL Ä°LÄ°ÅžKÄ°LERLE Ä°LGÄ°LÄ°

EBEVEYNLİKLE İLGİLİ EĞİTİM

• GebeliÄŸin evreleri hakkında bilgilenme.

• Çocuk geliÅŸimi, bakımı, çocukta cinsel geliÅŸim hakkında bilgilenme.

• Ebeveyn sorumlulukları hakkında bilgilenme.

• Çocukların nasıl yetiÅŸtirileceÄŸi konusunda düÅŸüncelerini tartışabilme yeteneÄŸi.

Uzm.Dr. Sevilay ZORLU

Psikiyatrist &  Psikoterapist

www.antalyaterapipsikiyatri.com

www.antalyacinselterapi.com

Åžirinyalı Mh. Ä°smet GökÅŸen Cad.

1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5

Tel: 0 242 316 98 99