ÇocuÄŸun cinsel eÄŸitimi ülkemizde yeterince ele alınmamış ve aydınlığa kavuÅŸturulmamış bir konudur. Bunun en önemli nedeni kültürümüzde bu konunun tabu (yasak) olarak algılanmasıdır. Cinsel bilgilerin sır olarak saklandığı bir ortamda yetiÅŸen gençler çoÄŸunluktadır.Anne-babalar büyümekte olan çocuklarının sorularına cevap vermeye çalışırlar ama iÅŸ cinsiyet ve üreme gibi konulara gelince ÅŸaşırıp kalırlar.     

         Toplumumuzda annelerin kızlarına verdikleri tek cinsel bilgi, adet görme  ( regl ) dönemi ile ilgilidir ve bu çok yüzeysel bir bilgidir. Ancak erkek çocuklarının, kız çocukları kadar bile ÅŸansı yoktur çünkü ; "ıslak rüyalar" ( bluÄŸa erme ) dönemi ile ilgili, babalar çocukları ile konuÅŸmaktan çekinir. Biz nasıl öÄŸrendiysek, onlarda öÄŸrenir düÅŸüncesi hakimdir ya da bu görev yine anneye yüklenir. Çekirdek aileye geçmeden önceki geniÅŸ aile dönemlerine baktığımızda, bilgilendirme iÅŸi aile içinden uygun görülen bir kiÅŸi tarafından yapılırdı. Bu teyze,hala,yenge ya da dayı, amca vb. olurdu. Ancak çekirdek aileye geçen toplumumuzda çocuÄŸu bilgilendirme iÅŸini anne-babadan baÅŸka yapacak kiÅŸi kalmamıştır. Cinsellikle ilgili bilgilerin annenin kız çocuÄŸuna, babanın da erkek çocuÄŸuna vermesi daha yerinde olacaktır.

         Çocukların ilk cinsellikle ilgili soru sorma dönemlerinde eksik ve kaçamak cevaplar vermek geleneÄŸimizde yaygın bir yoldur. ÇocuÄŸa cinsellikle ilgili bilgi verme yasağı kimi zaman susarak gösterilir ya da büyüyünce öÄŸrenirsin cümlesi ile konu kapatılır. Anne-babanın bu tavrı,konuÅŸma biçimi,ses tonundan; çocuk" bu konularla ilgilenmek yasak, ayıp, günah !..." mesajını alır. Böylece ilgilendiÄŸi konunun;yasak, pis, ayıp ya da günah olduÄŸu ama bununla birlikte bıyık altı gülümsemeyi gerektiren bir çekiciliÄŸi de olduÄŸu inancı çocuÄŸa yerleÅŸir.

         Sonuçta çocuk susar, soru sormaktan cayar ve görünüÅŸte bu konuyla hiç ilgilenmez olur. Ancak içten gelen dürtüyle merakını giderecek baÅŸka yollar arar ki, bunun en sakıncalısı sorularının cevaplarını " bilgili "bir arkadaşından öÄŸrenme eÄŸilimidir.

         Anne-babalar çocuklarının yalan, yanlış cinsel bilgilerle doldurularak büyümelerini engellemek ve ileride saÄŸlıklı cinsel yaÅŸantıları olmasını saÄŸlamak zorundadırlar. Bunun için anne-babalar çocuklarının; küçük yaÅŸlarda baÅŸlayan ve onlarca aslında cinsellik içermeyen, dürtüsel bir meraktan öteye gitmeyen sorularını ertelemeden cevaplamalıdırlar. Özellikle küçük çocuklarda zaman kavramı yok gibidir. " Daha sonra" demek soruya hiç cevap vermemekle aynı anlamı taşır. Verilecek cevaplar basit, kısa ve sorulan soru kadar olmalıdır. ÇocuÄŸun sormadığı detayların anlatılması, açıklamaların yapılması gereksizdir.

Ä°LK SORULAR

         1-2 YaÅŸlarındaki çocuklar ortalıkta çıplak dolaÅŸtıklarında örtünmek ve gizlenmek ihtiyacını hissetmezler. Erkek çocuk hiç sıkılmadan pipisini eline alır, inceler, oynar, " bu nedir? " diye sorar. Anne ya da babanın tepkilerinden ayıp olduÄŸunu öÄŸrenir, hatta bazen bu tepkiler öylesine sert olur ki çocuk suçunu birden kavrayamaz ve ÅŸaşırıp kalır. Oysa " bu senin pipin , bütün erkek çocuklarda ve erkeklerde vardır. " ÅŸeklinde bir cevap çocuÄŸun cinsellikle ilgili doÄŸallını bozmayacak ve merakını gidermiÅŸ olacaktır.

         3 Yaşına doÄŸru kız-erkek farkı çocuklar için inceleme konusu olmaya baÅŸlar. Kız çocuk, erkek kardeÅŸini yıkanırken izler ve kendisi ile karşılaÅŸtırır. Neden onun gibi ayakta " iÅŸeyemediÄŸini "anlamaya çalışır. Kendinde bir eksiklik hissedip, " büyüyünce benimde pipim olacak deÄŸil mi ?" diye sorular yöneltebilir.  Bu durumda yapılacak en büyük yanlış çocuÄŸun ayıplanıp, susturulması olacaktır. Bunun yerine "sen kız olarak doÄŸdun ve hiç eksiÄŸin yok" demek yeterli olacaktır.

         Çocukların küçük yaÅŸlardan, ergenliÄŸe doÄŸru geçirdikleri cinsel geliÅŸim sürecinde en çok sordukları sorular ve verilmesi uygun olan cevaplar aÅŸağıdadır:

         Bebekler nereden dünyaya gelir ? Bebekler annenin karnında büyürler, annenin içinde çocukların büyümesi için özel bir yer vardır ÅŸeklinde bir açıklama uygundur. EÄŸer çocuk için bu açıklama yeterli görüldüyse konuÅŸma burada bırakılır. Ama çok ÅŸey öÄŸrenmek istiyorsa o zaman, bu özel yere rahim dendiÄŸi, bebeÄŸin dış dünyada yaÅŸayabilecek büyüklüÄŸe gelene kadar orada beslendiÄŸi, beslenmenin annenin bedeninden bebeÄŸe giden bir kordon yoluyla olduÄŸu açıklamaları yapılabilir.

       Bebek nasıl doÄŸar ?  Bebek yeni doÄŸduÄŸunda çok küçüktür ve annedeki bir delikten kolayca dışarı çıkabilir ÅŸeklindeki bir açıklama yeterli olacaktır. Ancak bazen çocuk, bebeÄŸin nereden dünyaya geldiÄŸini görmek isteyebilir. Bu çok doÄŸal bir meraktır. ÇocuÄŸa bunu yapamayacağınızı, ama neyi öÄŸrenmek istiyorsa çizerek anlatabileceÄŸinizi söylemek yeterli olacaktır.

         Niçin erkekler çocuk doÄŸuramazlar ? Erkeklerin çocuk doÄŸurmak için karınlarında, bebeÄŸin doÄŸana kadar geliÅŸip büyümesini saÄŸlayacak özel bir yer yoktur.

         Babaların neden göÄŸüsleri yok ? Annelerin göÄŸüsleri bebekleri besleyen sütü yapar. Bebekler çok minik olduklarından bardakla süt içemezler ,annelerinden gelen sütü emerler. Babalarda bebekleri besleyecek süt olmadığından annelerdeki gibi göÄŸüslere ihtiyaçları yoktur.

       Benimde çocuÄŸum olacak mı ? Elbette..., büyüdüÄŸünde evleneceksin ve seninde çocukların olacak.

         Bebek annenin karnına nasıl girer ? Anne ve baba birbirlerini çok sevdiklerinde, babanın bedenindeki; içinde sperm hücreleri taşıyan bir sıvı, annenin yumurta hücresiyle birleÅŸir. Böylece bebek oluÅŸur  ve büyümeye baÅŸlar.

         Anne ve babadaki hücreler nasıl birleÅŸirler ? Babadaki sperm hücreleri ile dolu sıvı annenin döl yatağına girer ve annedeki yumurta hücresi ile buluÅŸur buna; çiftleÅŸme denir.

         Adet görmek nedir ?  Kızların  yumurtlama dönemleri vardır. Bu her ay tekrarlanan bir durumdur. 3   ile 7 gün sürebilir. Kızların bedenlerinde her ay  rahim  bebek için uygun ortam hazırlar. Bebek olmadığında bu hazırlık dışarı atılır.

         Adet görme ne zaman baÅŸlar ? Adet görme yaşı kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸ- mektedir.Ortalama 12 - 14 yaÅŸlar arasında baÅŸlar.Ancak daha erken yada daha geç baÅŸlaması da normaldir. Kız çocuklarını, annelerin 9 yaÅŸ itibarıyla adet görme ile ilgili bilgilendirmeleri uygun olur.

         Adet ne zaman kesilir ? Adet kesilme yaşı kiÅŸiden kiÅŸiye deÄŸiÅŸmekle birlikte ortalama 45 - 50 yaÅŸlar arasındadır. Kadındaki yumurtalıklar yumurta hücresi üretemez olduÄŸunda, adet görme kesilmiÅŸ olur.

         Neden erkek çocuklar ıslak rüya görür ? Erkek çocukların ergenlik dönemine girmeleriyle birlikte, bedenlerindeki sperma hücreleri ile dolu sıvı, uykularında dışarı atılır.Bu çok doÄŸal bir süreçtir.Erkek çocuklarını, babaların 9 yaÅŸ itibarıyla ıslak rüya ile ilgili bilgilendirmeleri uygun olur.

         Erkek sperması nasıl bir ÅŸeydir ? Sperma hücresi; kuyruklu ve ayaksız evredeki kurbaÄŸa yavrusu görünümündedir. Hızlı hareket eder.Yaklaşık 500 tanesi bir araya geldiÄŸinde uzunluÄŸu 2,5 cm olur.

       DiÅŸi yumurta hücresi nasıl bir ÅŸeydir ? DiÅŸi yumurta hücresi; yuvarlak ve yaklaşık spermden 125 kez daha büyüktür. KendiliÄŸinden hareket edecek gücü yoktur.

         Anne bebeÄŸi olacağını nasıl bilir ? Anne bunu adet görmesi gereken tarih geçtiÄŸi halde, adet görmediÄŸi zaman anlar. Doktora muayene olarak bebeÄŸin varlığı ile ilgili kesin sonuca ulaşılır.

Çocuk nasıl doÄŸar ? 9 ay 10 gün gibi bir süre sonunda geliÅŸimini tamamlayan bebek, annenin döl yolundan aÅŸağıya doÄŸru, kasların ritmik ve sürekli kasılmaları ile birlikte itilmeye baÅŸlar. Bu anneye acı verir, ama annenin bedeni  bu iÅŸ için uygun olarak donatıldığından, doÄŸal ve baÅŸarılı bir ÅŸekilde doÄŸum tamamlanır.Anne bebeÄŸini kucağına aldığı anda, yaÅŸadıklarının her ÅŸeye deÄŸdiÄŸini düÅŸünür.

         EvlenmemiÅŸ kiÅŸilerin çocukları olur mu ? Evet... Kızlarda adet görme, erkeklerde blua erme gerçekleÅŸmiÅŸse fiziki olarak çocuk olmaması için bir neden yoktur.Ancak, bir çocuk sahibi olmanın beraberinde getireceÄŸi sorumlulukların çok fazla olacağının bilinmesi gerekir.

         Daha ileriki yaÅŸlarda, gençlerin cinsel bilgilendirme ihtiyaçlarını gidermek için doktorlara, saÄŸlık ocaklarına ya da konu ile ilgili kaynak kitaplara yönlendirilmeleri uygundur.

CÄ°NSELLÄ°KLE Ä°LGÄ°LÄ° ÇOCUKLAR NE BÄ°LMELÄ°

5 YaÅŸ

• Üreme organları dahil bütün cinsel organların doÄŸru terimlerle adlandırma

•  “KADINLIK” ve “ERKEKLIK” kavramlarını anlama ve ayırt etme

• Vücutlarının kendilerine ait olduÄŸunu bilme ve uygunsuz dokunmalara “HAYIR” diyebilme

• Bir kadının istemediÄŸi sürece bir çocuÄŸu sahip olmak zorunda olmadığı kavramını bilmek

• Bebeklerin nereden geldiÄŸini, oraya nasıl girdiÄŸini ve çıktığını bilmek

• Vücut parçaları hakkında rahatlıkla konuÅŸmak

• GüvendiÄŸi eriÅŸkinlere cinsellikle ilgili soru sorabilme

• Cinsellikle ilgili konuÅŸmaların evde, özel bir biçimde konuÅŸulması gerektiÄŸini bilme

• Hayvan ve bitkilerin büyümesi ve üremesi öÄŸrenmeye baÅŸlama

• Bütün canlıların ürediÄŸinin farkında olma

• Dede ve nineler de dahil olmak üzere bütün insanlarda yaÅŸam döngüsü ve yaÅŸlanmanın farkında olma

• Kendi cinsinin ve öbür cinsin vücut parçaları hakkında uygun sözcükleri kullanarak konuÅŸmak

• CinselliÄŸin cinsel yönelim boyutunu anlamak (eÅŸcinsel, biseksüel, heteroseksüel)

• Aile üyelerinin rol ve sorumluluklarını kavrayabilmek

• Kalıp yargısız olarak cinsiyet rollerini anlayıp ona uygun davranabilmek

• SaÄŸlık sistemini anlamak, hastalanınca saÄŸlık kurumlarına baÅŸvurmanın korkutucu olmayan ve onların lehine bir gereklilik olduÄŸunu kavramak

• AIDS hakkında temel bilgilere sahip olmak

• Kendi vücudunun saÄŸlık ve güvenliÄŸi için aktif rol üstlenmek

• ArkadaÅŸlık baÅŸlatma ve sürdürmede kendini geliÅŸtirme.

 6-9 yaÅŸ (ilkokul çocukları)

9-13 yaÅŸ

Üremeyle ilgili

• Ä°nsan cinselliÄŸinin yaÅŸamın doÄŸal bir parçası olduÄŸu

• Cinsel duyguların normal ve meÅŸru olduÄŸu

• Cinsellik haz vericidir ama aynı zamanda bebek yapma yöntemidir. Cinsel eyleminin üreme eyleminden ayrılabileceÄŸini fark etme.

• Korunmasız cinsel iliÅŸkinin gebelikle sonuçlanabileceÄŸi ve üreme döngüsünün biyolojik yönü

• DüÅŸük/kürtajın ne olduÄŸu

• Kadın ve erkek nasıl büyüdüÄŸü ve farklılaÅŸtığı

DoÄŸum kontrolüyle ilgili

• Kimse ebeveyn olmak zorunda deÄŸildir

• Çocuk sahibi olmanın zamanı planlanabilir

• Çocuk sahibi olmak uzun süreli bir sorumluluktur ve her çocuÄŸun olgun sorumlu ve sevgi dolu ebeveynlere sahip olma hakkı vardır.

• DoÄŸum kontrol yöntemleri mevcuttur (nelerdir, nasıl edinilir)

Ergenlik öncesi vücut deÄŸiÅŸiklikleri ile ilgili

• Kız ve erkek çocukta olacak deÄŸiÅŸiklikler ve zamanı

• Vücut büyümesinin evreleri

• Adet ve  ıslak rüya

• Bu dönemde olabilecek duygusal dalgalanmalar

 Hangi davranışların cinsel olduÄŸunu ayırt edebilme

·         Ä°liÅŸkilerde zarar görme olasılığının fark etme

·         Cinsel istismar, taciz durumlarını tanıma ve korunma

·         Kadın ve erkek fahiÅŸeliÄŸinin varlığı ve olumsuz sonuçlarını bilme

·         Nasıl arkadaÅŸlık kurulur ve bir arkadaÅŸlık kızgınlık duymadan nasıl bitirilir

·         Flörtün amaç ve sınırlarını bilme

     Cinsel yolla bulaÅŸan hastalıklarla ilgili

• Nasıl bulaşır

• Nasıl önlenir

• Nasıl tedavi edilir

• Aile yapısını kavrama, aile bireyleri arasındaki iliÅŸkinin nasıl olduÄŸu ve toplum yapısına nasıl uyum saÄŸladığını bilme.

        14-18 yaÅŸ

   Ä°nsan cinselliÄŸi ile ilgili

• Medyada sunulan cinselliÄŸin etkisini anlama.

• Heteroseksüellik, eÅŸcinsellik, evlilik, bakir kalma gibi cinsel davranışlar arasındaki farkı anlama.

• Cinsel davranışı da içeren kiÅŸiler arası iliÅŸkilerde bir deÄŸerler sistemi oluÅŸturma.

• Alternatif doÄŸum kontrol yöntemlerini bilme.

• Cinsel yolla bulaÅŸan hastalıkların nedenleri ve tedavisi.

   Sosyal baskılarla ilgili,

• Cinsel iliÅŸkinin potansiyel zararlı sonuçlarının farkında olmak.

• Cinsel iliÅŸkiye girmeme hakkı olduÄŸunu bilmek.

   KiÅŸisel iliÅŸkilerle ilgili

• ArkadaÅŸlık kurma ve sürdürme yeteneÄŸi.

• EvliliÄŸin emosyonel destek, hayat arkadaÅŸlığı, çocuk büyütme gibi yönlerini ayırt etme yeteneÄŸi.

• Ailelerde zamanla deÄŸiÅŸen iliÅŸkiler konusunda bilgilenme.

• YaÅŸlarına uygun bağımsızlık ve sorumluluÄŸun farkında olma.

   Ebeveynlikle ilgili eÄŸitim

• GebeliÄŸin evreleri hakkında bilgilenme.

• Çocuk geliÅŸimi, bakımı, çocukta cinsel geliÅŸim hakkında bilgilenme.

• Ebeveyn sorumlulukları hakkında bilgilenme.

• Çocukların nasıl yetiÅŸtirileceÄŸi konusunda düÅŸüncelerini tartışabilme yeteneÄŸi.

 Uzm.Dr. Sevilay ZORLU

Psikiyatrist &  Psikoterapist

www.antalyaterapipsikiyatri.com

www.antalyacinselterapi.com

Åžirinyalı Mh. Ä°smet GökÅŸen Cad.

1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5

0 (242) 316 98 99