Paranoid kiÅŸilik bozukluÄŸu olan kiÅŸiler, sürekli olarak baÅŸkalarının kötü niyetli olduÄŸunu düÅŸünürler.
KuÅŸkucudurlar ve baÅŸkalarına güvenmezler, sürekli olarak tetikte dururlar
Genellikle düÅŸmancıl duygular taşırlar, huzursuzdurlar ve kızgınlık içindedirler. Bir inanca, bir düÅŸünceye aşırı ölçüde baÄŸlanıp ondan baÅŸkasını düÅŸünemeyen baÄŸnaz kiÅŸilerdir, "hakka ve hukuka aykırı" davranışların peÅŸindedirler, patolojik derecede kıskanç birer eÅŸtirler, sürekli dava açan sabit düÅŸünceli insanlardır.
Bu kiÅŸiler sır vermekten çekinirler. Kendilerine yapılan davranışların "gizli anlam"larını görürler, baÅŸkalarına diÅŸ bilerler ve kin beslerler, her an karşı saldırıda bulunmaya hazırdırlar.
Resmi bir tarzları vardır ve gergin dururlar, bir türlü gevÅŸeyemezler. Sürekli olarak çevrelerini tararlar ve insanları tartarlar.
Genellikle eÄŸlenceli kiÅŸiler deÄŸildirler,"ciddi" bir tavır içindedirler.
Oldukça önyargılı olabilirler. Referans düÅŸünceleri (çevresinde olan bitenlerin kendisiyle ilgili olduÄŸu düÅŸüncesine kapılma) olabilir ve baÅŸkalarını alçaltıcı ya da tehdit kaynağı olarak görürler.
BaÅŸkalarının kendilerine olan baÄŸlılığından kuÅŸku duyarlar, hep baÅŸkalarının güvenilir olup olmadığını sorgularlar.
Oldukça mesafelidirler, baÅŸkalarına yakınlık ve sıcaklık duymazlar.
Zaman zaman, çok akılcı ve nesnel davranmakla övünürler.
Güç sahibi olmaya ve kiÅŸilerin derecelerine aşırı önem verirler ve zayıf, yetersiz, "hastalıklı" ya da eksikliÄŸi olan kiÅŸilere tepeden bakarlar, onları hor görürler.
IÅŸ yönelimli ve etkin kiÅŸiler gibi görünürlerse de, genellikle baÅŸkalarında korku yaratırlar ve baÅŸkalarıyla çatışma içinde olurlar.
Tehlikeyle karşılaÅŸsınlar ya da karşılaÅŸmasınlar, her zaman belirli bir düzeyde bir hazırlık durumunu korurlar, bir saldırı ya da ters düÅŸme olasılığına karşı sürekli uyanık dururlar.
Sinirli, alıngan, huzursuz bir gerginlik içindedirler, en ufak bir saldırıya bile karşı koymaya hazırlıklı, savunucu bir tutum sergilerler. Katı özdenetimleri hiç azalmayacak gibidir, bir türlü gevÅŸeyemezler.
Paranoidlerin deneyimleri, kimseye güvenmemelerinive kendilerine ihanet edilmesinden ya da kötü davranılmasından korkmalarını çoÄŸu zaman haklı çıkartır.
Söz konusu tehdit kaynaklarına karşı koymak için, kendilerini baÅŸkalarından uzak tutmayı, güçlü ve uyanık durmayı öÄŸrenmiÅŸlerdir. Bunları, yalnızca korunmak için deÄŸil, olası saldırganlardan öç almak ve onlar karşısında bir zafer kazanmak için de yaparlar.
Güvenliklerini saÄŸlama adına, kararlarından geri dönmemek için olmadık ÅŸeylere katlanırlar, baÅŸkalarını denetimleri altında tutmak için yeni ve üstün birtakım güçler geliÅŸtirmeye çalışırlar. Sevecen ve sevgi dolu yaklaşımlara karşı duyarsız kalmaktır. BaÅŸkalarının acı çekmelerine karşı sert, kırıcı, katı kalpli olurlar ve duyarsız kalırlar.
GözyaÅŸlarına bağışık olduklarını söylerler. Böyle yaparak "tuzaga düÅŸürülmek"ten, aldatılmaktan, kandırılmaktan ve baÅŸkalarına boyun eÄŸmekten kendilerini koruduklarını düÅŸünürler. Umursamazlık, aldırış etmezlik, katı, duygusuz ve duyarsiz olmak paranoidler için zor deÄŸildir. Böyle davranmak, yalnizca kandırılmaya karşı kendilerini korumaya yönelik bir savunma yaklaşımı deÄŸildir, içerlemelerini ve kızgınlıklarını dışavurmanın da bir yoludur.
Gerçekler önyargılarını çok az deÄŸiÅŸtirir. ÇeliÅŸkileri görmezden gelirler ve beklentilerini karşılamak üzere önemsiz ve ilgisiz birtakım verilere sarılırlar. Daha da kötüsü baÅŸkalarını da beklentilerine uygun bir biçimde davranmaya iten bir havaya sokmalarıdır. "ArkadaÅŸları"nın doÄŸruluktan ayrılıp ayrılmadığını, iÅŸlerinde, sözlerinde ve davranışlarında doÄŸru olup olmadıklarını sürekli olarak sorguladıktan ve onların yüzüne gülerek kandırdıktan ve gözlerini korkutarak sindirip yıldırdıktan sonra herkesi çileden çıkartırlar, sinirlendirir ve kızdırırlar.
Paranoidlerin kuÅŸkularını ve güvensizliklerini baÅŸkalarıyla paylaÅŸmada gösterdikleri isteksizlik onları yalnızlığa iter, dolayısıyla kuÅŸkularına sınır koymalarını saÄŸlayacak gerçeklerden uzak kalırlar.
Kendi baÅŸarısızlıklarını yadsıyarak bunları baÅŸkalarına yansıtırlar ve onlara yüklerler. BaÅŸkalarının, çok sıradan olabilecek, önemsiz bir yetersizliklerini bulup çıkarma konusunda büyük bir becerileri vardır. Küçümseme alışkanlığı edindikleri kiÅŸilerin en ufak kusurlarını abartırlar, dolaylı ve dolaysız olarak bunların üzerinde dururlar.
Kıskançlıkları ve düÅŸmancıl duyguları seyrek olarak yatışır. Alıngan ve huzursuzdurlar, onları sorgulayan, tutum ve davranışlarıyla onları kızdıran kiÅŸilere hakaretler yaÄŸdırmaya ve onları küçümsemeye hazırdırlar.
PARANOID KİŞİLÄ°K BOZUKLUÄžUNUN YERLEŞİK DÜÅžÜNCELERÄ°
Kendilerine bakış açıları ÅŸöyledir: "Ben çok özel ve deÄŸiÅŸik bir insanım. Yalnız bir insanım ve hiç kimse beni sevmiyor, çünkü ben baÅŸkalarından daha iyiyim." Dünyaya bakış açıları da ÅŸöyledir: "YaÅŸam adil deÄŸil, öngörülemezliklerle dolu ve bizden çok ÅŸey bekliyor. Sessizce yaklaşıp zarar verebilir. Bu yüzden sakıngan, önlemli, uyanık ve tetikte davranmak, olası saldırılara hemen karşı koymak ve hiç kimseye güvenmemek gerekir; en iyisi baÅŸkalarını suçlamak..."
Yeterli bir temele dayanmaksızın, baÅŸkalarının kendilerini sömürdüÄŸünden, kendilerini aldattiğından ve kendilerine zarar verdiÄŸinden kuÅŸkulanmaları en önde gelen özellikleridir.
Sözgelimi böyle bir bozukluÄŸu olan bir kiÅŸi, bir tezgâhtarın bilmeden yaptığı bir hatasını, eksik para vermek için isteyerek yaptıgı bir giriÅŸim olarak yanlış yorumlar ya da aynı iÅŸyerinde çalışan bir arkadaşının rasgele takılmasını kiÅŸiliÄŸine bir saldırı olarak görür.
lltifatlar çogu zaman yanlış yorumlanır (yeni aldığı bir ÅŸey için yapılan iltifat, bencillik yapmasinin eleÅŸtirilmesi olarak yanlış yorumlanır; bir baÅŸarısı üzerine yapılan iltifat, daha iyi ve daha fazla yapabilecegine iliÅŸkin bir zorlama olarak yanlış yorumlanır).
Yardım etme önerisini, kendi baÅŸlarına yeterince iyi yapamadıklarına iliÅŸkin bir eleÅŸtiri olarak görebilirler.
Paranoid kiÅŸilik bozukluÄŸu olanlar, kendilerini doÄŸru ve düzgün kiÅŸiler olarak görürler ve baÅŸkalarının kendilerine yanlış ve kötü davrandıgını düÅŸünürler. BaÅŸkalarını, iÅŸlerine karışan, yollarına çıkan, "namussuz", dönek, baÅŸkalarını kendi amaçları doÄŸrultusunda yönlendiren, ayrımcı kiÅŸiler olarak görürler.
BaÅŸkalarının davranışlarına hep kötü niyet yükleme bu kiÅŸilerin önde gelen özellikleridir.KendiliÄŸinden ortaya çıkan düÅŸünceleri ÅŸunlardır:
"DiÄŸer insanlara güvenilmez"; "Insanlar doÄŸaları gereÄŸi aldatıcıdırlar"; "Birileri arkadaÅŸça davranıyorsa, çıkarı için davranıyordur"; "Birileri uzak davranıyorsa, bu onun bir arkadaÅŸ olamayacağını gösterir".
Paranoid kiÅŸilik bozukluÄŸu olan kiÅŸilerin baÅŸlıca düÅŸünce çarpıtmaları"ya hep ya da hiç biçiminde düÅŸünme", “seçici algılama ve aşırı genelleme”dir.
PARANOID KİŞİLÄ°K BÄ°ÇÄ°MÄ° VE BOZUKLUGU ARASINDAKÄ° AYRIMLAR
Paranoid kiÅŸilik bozukluÄŸu olan kiÅŸiler genelde geçinmesi zor kiÅŸilerdir ve yakın iliÅŸkilerinde çoÄŸu zaman sorunlar yaÅŸarlar. Aşırı kuÅŸkuculukları ve düÅŸmancıl duyguları, açıkça tartışmacı, durmadan yakınıcı ya da düÅŸmanca duygular içinde, sessiz bir biçimde mesafeli durma tutumlarıyla kendisini gösterebilir. Yansız, akılcı ve duygulardan arınmış gibi görünebilirlerse de daha büyük bir sıklıkla düÅŸmancıl ve direngen olurlar ve daha çok alaycı ifadelerin bulundugu oynak bir duygulanım sergilerler. Kavgacı ve kuÅŸkucu nitelikleri, baÅŸkalarında düÅŸmanca tepkiler doÄŸurur, bu da asıl beklentilerini doÄŸru çıkartır.
Dünyayı basite indirgeyen formüller geliÅŸtirerek çoÄŸu zaman, belirsizlik taşıyan durumlardan sakınırlar. "Fanatikler" olarak algılanabilirler ve paranoid inanç sistemlerini paylaÅŸan baÅŸka insanlarla birbirine sıkı sıkıya baÄŸlanmış "mezhepler" ya da gruplar oluÅŸturabilirler.
Uzm.Dr. Sevilay ZORLU
Psikiyatrist & Psikoterapist
www.antalyaterapipsikiyatri.com
Åžirinyalı Mh. Ä°smet GökÅŸen Cad.
1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5
0 (242) 316 98 99
Neo Rezonans hakkında detaylı bilgi için
Neo Rezonans Antalya
sitemizi ziyaret edebilirsiniz.
Copyright © 2015 Antalya Terapi Psikiyatri. Web Programlama - Maxantalya