Anoreksiya nervoza bir yeme bozukluÄŸudur. Anoreksiyalı insanların yoÄŸun bir kilo alma korkusu vardır. Yediklerini aşırı kısıtlarlar ve tehlikeli düzeyde zayıflayabilirler.

Anoreksiya hem bedeni hem de zihni etkiler. Diyet yapmakla baÅŸlayıp, sonradan kontrolden çıkabilir. Sürekli gıda, diyet ve kiloyu düÅŸünmeye baÅŸlarsınız. Çarpık bir beden imgeniz vardır. Herkes çok zayıf olduÄŸunuzu söyler, fakat siz aynaya baktığınızda ÅŸiÅŸman birini görürsünüz.

Anoreksi genellikle gençlik çağında baÅŸlar. Kadınlarda erkeklerden daha sık görülür. Erken teÅŸhis ve tedavi çok daha etkili olur. Fakat başında tedavi edilmezse, yaÅŸam boyu sürecek bir problem haline gelir. Tedavi edilmemiÅŸ anoreksi ölüm derecesinde açlığa ve osteoporoz (kemik erimesi), böbrek hasarı ve kalp rahatsızlıkları gibi hastalıklara yol açabilir. Bazı insanlar bu problemlerden ölür.

Siz veya tanıdığınız birinde anoreksiya varsa, hemen yardım alın. Bu problem ne kadar uzun sürerse, baÅŸa çıkması o kadar güçleÅŸir. Tedaviyle, anoreksiyalı bir kiÅŸi kendini daha iyi hisseder ve saÄŸlıklı beden ağırlığına kavuÅŸur.

Anoreksiyaya ne sebep olur?

Yeme bozuklukları, uzmanların tam olarak nedenini saptayamadığı karmaşık rahatsızlıklardır. Buna, aile geçmiÅŸi, sosyal faktörler ve kiÅŸilik özellikler sebep olabilir. Anoreksiyaya aÅŸağıdaki ÅŸartlarda daha meyilli olunabilir:

•          Ailenizde anoreksiya veya bulimiya nervoza gibi yeme bozukluÄŸu olanlar var
•          Bale, mankenlik veya jimnastik gibi bedeninizi sürekli kontrol altında tutmanızı gerektiren bir iÅŸ veya spor yapıyorsunuz.
•          Her zaman mükemmel olmaya çalışan, asla yeterince iyi hissetmeyen veya çok fazla endiÅŸe duyan birisiniz.
•          BoÅŸanma, taşınma, okul deÄŸiÅŸtirme, sevdiÄŸiniz birini kaybetme gibi stres dolu yaÅŸamsal olaylarla uÄŸraşıyorsunuz.

Anoreksiya’da Belirtiler nelerdir?

Anoreksiyalı kiÅŸiler çoÄŸunlukla bir problemleri olduÄŸunu ÅŸiddetle reddederler. Yaptıklarını görmez veya buna inanmazlar. Yardım almalarını saÄŸlamak çoÄŸunlukla sevdiklerine kalır. EÄŸer durumundan ÅŸüphelendiÄŸiniz biri varsa, bazı belirtilere bakabilirsiniz.

Anoreksiyalı kişiler:

•          Normal veya saÄŸlıklıdan daha zayıftır
•          Kilo almaktan çok korkarlar
•          Normal kiloda kalmayı reddederler
•          Çok zayıf bile olsalar kilolu olduklarını düÅŸünürler

Hayatlarını kilo vermeye odaklarlar:

•          Yemek, kilo ve diyet saplantıları vardır
•          Yiyecekleri miktarı aşırı sınırlarlar
•          Hasta bile olsalar çok fazla egzersiz yaparlar
•          Kilo alımını engellemek için kusarlar, laksatif kullanırlar veya idrar söktürücü kullanırlar

Anoreksiyaya meyilli olanların kiÅŸilik özellikleri:

•          DüÅŸük özsaygı
•          Öfke, üzüntü veya korku gibi negatif duygularını anlatmada zorlanma
•          Çatışmalarla baÅŸa çıkmada zorlanma
•          DiÄŸerlerini memnun etme ihtiyacı
•          Mükemmeliyetçilik veya yaptığı her iÅŸte en iyi olma çabası
•          Kontrollü olma ihtiyacı
•          Dikkat çekme ihtiyacı
•          Ebeveynle problemli iliÅŸki (yine de görünüÅŸte yakın bir iliÅŸkileri vardır)
•          Aileden ayrılmada veya bağımsız olmada zorlanma
•          Ailenin yüksek beklentileri
•          Büyümekle veya cinsel olarak geliÅŸmekle (ergenlikteki bedensel deÄŸiÅŸimler dahil) ilgili korku veya ambivalans
•          Daha bağımsız veya kendine yetmesi gerektiÄŸine dair taleplerle mücadele etme
•          Kimlik problemleri—kim olduÄŸu ve hayatını nasıl yönlendirmesi gerektiÄŸinden emin olamama

Ayrıca yeme bozuklukları olanlarda ÅŸunlar da görülebilir:

•          Ruh hali bozuklukları, özellikle depresyon
•          Yaşıtlarından daha çocukça hareketler
•          Sinirlilik ya da sosyal etkileÅŸim kurmada ki yetersizlik nedeniyle, diÄŸer insanlarla geçinmede zorluk çekme
•          Obsesif-kompülsif özellikler

Anoreksiya’da TeÅŸhis:

EÄŸer doktorunuz yeme bozukluÄŸunuz olduÄŸunu düÅŸünürse, kilonuzu boyunuza ve yaşınıza göre olması gerekenle karşılaÅŸtıracaktır. Yeterince beslenmemenin neden olabileceÄŸi belirtileri araÅŸtırmak için, kalbinizi, ciÄŸerlerinizi, tansiyonunuzu, derinizi ve saçınızı da kontrol edecektir. Sizden bazı kan testleri ve röntgen çektirmenizi de isteyebilir.

Yeme bozukluklarında rol oynayabilecek anksiyete, depresyon gibi zihinsel rahatsızlıkları da araştırmak amacıyla, kendinizi nasıl hissettiğinize dair sorular da sorabilir.

Anoreksiya’da Tedavi:

Anoreksiyalı herkesin tedavi olması gerekir. Anoreksiya belirtilerinden ikisini bile gösterseniz, yardım isteyin. Erken teÅŸhis ve tedavi anoreksiyayla baÅŸ etmeyi çok kolaylaÅŸtırır.

Tedavi saÄŸlıklı kilonuza ulaÅŸmanızı, kendinizi daha iyi hissetmenizi, daha iyi ve saÄŸlıklı yeme alışkanlıkları edinmenizi saÄŸlar. Anoreksiya hem fiziksel hem de duygusal bir problem olduÄŸu için; doktor, diyetisyen ve bir ruhsal saÄŸlık danışmanıyla yapılan tedavi daha olumlu cevap verir.

EÄŸer kilonuz aşırı düÅŸükse, bir hastanede tedavi görmeniz gerekir.

Anoreksiyayla baÅŸa çıkmak uzun bir zaman alabilir, eski kötü alışkanlıklara dönmek ve gerilemeler yaÅŸamak olasıdır. Probleminizi kendi başınıza çözmeye çalışmayın, muhakkak yardım alın.

EÄŸer çocuÄŸunuzda anoreksiya olduÄŸunu düÅŸünüyorsanız:

•          Onunla konuÅŸun. Neden endiÅŸe duyduÄŸunuzu anlatın. Umurunuzda olduÄŸunu anlamasını saÄŸlayın.
•          Kendiniz ve çocuÄŸunuz için bir doktor veya danışmandan randevu alın.

EÄŸer tanıdığınız birinde anoreksiya olduÄŸunu düÅŸünüyorsanız:

•          Ebeveyn, öÄŸretmen, danışman veya doktor gibi fark yaratabilecek birine bu durumdan bahsedin. Anoreksiyalı kiÅŸi yardıma ihtiyacı olmadığı konusunda inat edecektir, fakat yardıma ihtiyacı vardır. Ne kadar çabuk yardım alırsa, o kadar kısa sürede iyileÅŸir.

EÄŸer fiziksel olarak yaÅŸamınızı tehdit eden bir durumda deÄŸilseniz, tedaviniz muhtemelen ÅŸöyle olacaktır:

•          Tıbbi tedavi: EÄŸer kötü beslenme ve aşırı açlık bedeninizi yıpratmaya baÅŸlamışsa, tıbbi tedavi öncelikli olmalıdır. Doktorunuz osteoporoz, kalp rahatsızlıkları veya depresyon gibi anoreksiyanın sebep olduÄŸu tıbbi durumları tedavi edecektir. Siz iyileÅŸmeye baÅŸladıkça, doktorunuz boyunuz ve kilonuzun oranını takip etmeye devam edecektir.
•          Beslenme danışmanlığı: Diplomalı bir diyetisyen saÄŸlıklı bir yolla kilo almanızı saÄŸlayacaktır. SaÄŸlıklı beslenme alışkanlığı kazanacaksınız ve dengeli beslenmeyi daha iyi kavrayacaksınız.

Ä°yileÅŸme sürecinizin önemli bir bölümü ÅŸunlardan oluÅŸacaktır:

•          Yeme alışkanlıklarınızın kontrolünü elinize alma
•          Duygusal açıdan kendinize bakmayı öÄŸrenme
•          Size yardım etmeye çalışan insanlara güvenme

Anoreksiyalı gençlerde, ailenin de tedaviye dahil olması yararlıdır. Aile terapisi anne babaların çocuklarına hem duygusal hem de fiziksel olarak destek vermelerine yardımcı olur. Ayrıca ebeveynlerin çocuklarına dengeli beslenme örneÄŸi olmalarına da destek olur. KardeÅŸler de birbirine destek olabilir. Aile, grup terapileri veya bireysel terapilerin hepsi etkilidir.

Eğer daha fazla yardıma ihtiyacınız varsa:

Kronik anoreksiya hastaneye yatma dahil uzun yıllar tedavi gerektirir. Genellikle psikolojik danışmanlık tedaviye dahildir. Bir danışman sizin yeni baÅŸa çıkma stratejileri planlamanıza ve stres yönetimini uygulamanıza ve nüksetmelerin önlenmesine yardımcı olacaktır. Danışman sizin yemek ve bedeniniz hakkında saÄŸlıklı düÅŸünmenize yardımcı olacaktır.

Acil bakıma ihtiyacınız varsa:

Aşırı derecede zayıf olmak, aşırı su kaybı (dehidrasyon), ölüm derecesinde açlık (starvasyon) ve elektrolit dengesizliÄŸine sebep olur ve bunların hepsi yaÅŸamsal tehdit oluÅŸturur. Bu durumda acil tıbbi tedaviye ihtiyacınız var demektir. Bir hastanede ya da yeme bozuklukları merkezinde yapılan tedavi ÅŸunlardan oluÅŸur:

•          Starvasyon tedavisi: Dehidrasyon, elektrolit dengesizliÄŸi, kalp rahatsızlığı gibi sebep olduÄŸu tıbbi problemler tedavi edilir. EÄŸer yemek yiyemeyecek durumdaysanız gıdanız sıvı formda verilir.
•          Gıdasal rehabilitasyon: daha saÄŸlıklı bir kiloya dikkatli bir ÅŸekilde ve aÅŸama aÅŸama ulaÅŸmanıza, bedeninizin ne zaman aç ve ne zaman tok olduÄŸunu anlamanıza ve saÄŸlıklı beslenmeye baÅŸlamanıza yardımcı olunur.

Eğer kilonuz, sağlıklı kilonun % 25 altındaysa hastaneye yatmanız gerekir.