Devamlı üzüntülü olma hali ya da aşırı endiÅŸe. Her zaman yapılan aktivetelerden keyif alamama.

Yorgun hissetme, enerji kaybı, bir şekilde "yavaşlama" durumu.

Bir iÅŸveren olarak kimi çalışanlarınızın zaman zaman daha az üretken olmaya baÅŸladıklarını ve güvenilirliklerini yitirdiklerini görürsünüz.

Hasta oldukları gerekçe­siyle iÅŸe gelmedikleri gün sayısında artmalar olur ya da sürekli olarak iÅŸe geç gelme­ye baÅŸlayabilirler.

Yaptıkları iÅŸe karşı ilgileri azalır ve daha çok iÅŸyeri kazası ortaya çık­maya baÅŸlar. Bu kiÅŸiler depresyonda olabilirler, iÅŸverenin depresyon tanısı koymak gibi bir yükümlülüÄŸü olmasa da danışmanlık ve gerekirse tedavi alması konusunda çalışana yol gösterebilir.

Ä°ÅŸ arkadaÅŸları kiÅŸinin depresyonda olup olmadığını ilk farkedenler olabilir. Bunu konuÅŸmak her ne kadar zor olsa da kendisi için endiÅŸelenen birilerinin olduÄŸunu bilmek zor durumdaki kiÅŸiye iyi gelebilir. Yardıma ihtiyacı olduÄŸunu farketmek ve erken müdahale rahatsızlığı çok hızlı bir ÅŸekilde ortadan kaldırabilir. Hatta böyle bir destek sistemini bilmek hafif derecede bir depresyon hastası için iyileÅŸtirici bile olabilir.

Hayatımızın büyük bir kısmının çalışma ortamında geçtiÄŸini düÅŸünürsek depresyon ister kiÅŸisel problemlerden kaynaklansın ister iÅŸ ile ilgili problemlerden, en önemli etkisini iÅŸ ortamında göstermektedir.

HER CAN SIKINTISI, MUTSUZLUK DURUMU DEPRESYONDAYIM ANLAMINDA MI?

• Uyku problemleri (düzensiz uykular, aşırı uyuma ya da çok az uyuma, devamlı uyanma).
• Yeme problemleri (aşırı yemek yeme ya da çok az yeme, ciddi kilo kaybı).
• Karamsarlık, umutsuzluk.
• Konsantrasyon problemi, unutkanlık ve karar vermede zorlanma.
• Ölüm ya da intihar düÅŸünceleri
• Her türlü durum karşısında nedensiz aÄŸlama.

( EÄŸer bu sayılan belirtilerden en az bes tanesi iki haftadan fazla zamandan beri yaÅŸanıyorsa profesyonel bir yardıma ihtiyaç var anlamına gelir. )

DEPRESYONUN SEYRÄ° NASILDIR?

Depresyon, insanın en üretken olduÄŸu yıllar olan 25-44 yaÅŸları arasında daha çok ortaya çıkar. Tedavi edilmeyen depresyonlar süre­ÄŸen bir hastalığa dönüÅŸerek kiÅŸinin kiÅŸisel, aile ve iÅŸ yaÅŸamını bozmaya baÅŸlar.

Dep­resyon mide ülseri, ÅŸeker hastalığı, kan basıncı yüksekliÄŸi ve romatizma gibi sık sö­zü edilen hastalıklardan çok daha fazla iÅŸ gücü yitirilmesine neden olur ve bu kiÅŸiler çok daha uzun sürelerle iÅŸlerinden kalırlar.

Ä°ÅžYERÄ°NDE DEPRESYON GÖRÜLME SIKLIÄžI:

Yapılan araÅŸtırmalarda, her iÅŸyerinde 20 kiÅŸiden birinin bir biçimde depresyonun olduÄŸu bulunmuÅŸtur. Depresyonun et­kin tedavileri olmasına karşın, depresyondaki her üç kiÅŸiden ikisinin tedavi alamadı­ÄŸÄ± bulunmuÅŸtur. Dünya SaÄŸlık Örgütü (WHO)’nün araÅŸtırmasına göre stresin tetiklemesiyle ortaya çıkan depresyon, 2020 yılında tüm yaÅŸ ve cinsiyetler için dünyayı tehdit eden en önemli 2. saÄŸlık sorunu olmaya ulaÅŸacağı öngörülmektedir.

Türkiye’de depresyona girenlerin dörtte üçü iÅŸyerinden izin almakta ve izin alınan süre yaklaşık 32 günü bulmaktadır. Bu süre kadınlarda 25, erkeklerde 36 gündür. Türkiye’de depresyon nedeniyle erkekler kadınlardan daha çok izin kullanmaktadır.

Avrupa Depresyon BirliÄŸi nin Avrupa daki Ä°ÅŸyerlerinde Depresyonun Etkilerinin Denetimi (2012) anketine katılan her 10 çalışandan biri, depresyon nedeniyle iÅŸe gidemediÄŸini söylemiÅŸ.

Avrupa da 7 binden fazla kiÅŸiyle görüÅŸülerek yapılan ankete göre, Almanya daki iÅŸçilerin yüzde 61 i, Danimarka dakilerin yüzde 60 ı ve Ä°ngiltere dekilerin yüzde 58 i depresyon nedeniyle iÅŸ yerinden izin alırken, Türkiye deki iÅŸçilerin yüzde 25 i bu nedenle izin aldığını belirtmiÅŸ.

Avrupa BirliÄŸi nde depresyonun maliyeti 2010 da 92 milyar avro olarak hesaplanırken, depresyonla ilgili tüm maliyetlerin yüzde 50 sinden fazlasını iÅŸe gelmeme (iÅŸten izin alma) ve iÅŸe gelme (hastayken çalışma) nedeniyle ortaya çıkan kayıp verimlilik oluÅŸturmuÅŸ.

Son depresyon döneminde iÅŸ yerinden izin alınan ortalama gün sayısı 36 olarak belirlenirken, en yüksek rakam 41 gün ile Almanya ve Ä°ngiltere de, en düÅŸük rakam 23 gün ile Ä°talya da tespit edilmiÅŸ.

Depresyon nedeniyle iÅŸe gelmeyen çalışanların oranı yüksek olmasına raÄŸmen, depresyondaki her 4 kiÅŸiden biri, iÅŸverenine depresyon geçirdiÄŸini söylemediÄŸini açıklamış. Bunların üçte biri, mevcut ekonomik ortamda böyle bir durumun iÅŸlerini tehlikeye atacağını hissettiklerini ifade etmiÅŸ.

Depresyon belirtilerini saymaları istendiÄŸinde, anketi yanıtlayanların yüzde 33 ü unutkanlık, yüzde 44 ü kararsızlık ve yüzde 57 si konsantrasyon bozukluÄŸu olduÄŸunu belirtmiÅŸ.

Ankete katılan yöneticilerin yaklaşık üçte biri, çalışanlardaki depresyonla baÅŸa çıkmalarına yardımcı olacak hiçbir resmi destek olmadığını belirtirken, destek eksikliÄŸinin yüzde 44 ile en fazla Almanya da ve yüzde 10 ile en az Türkiye de olduÄŸu görülmüÅŸ.

Ä°ngiltere deki yöneticilerin yüzde 55 i insan kaynakları departmanlarından destek alma, Türkiye deki yöneticilerin yüzde 79 u bir saÄŸlık uzmanından destek alma eÄŸiliminde olduÄŸunu açıklamış.

DEPRESYON AÇISINDAN RÄ°SK FAKTÖRLERÄ°?

Yeteneklerini iÅŸ alanında kullanamayanlar, hep aynı ÅŸeyleri yapmaktan bıkanlar, performansı konusunda hiçbir geribildirim alamayanlar, her an her ÅŸey olabilir diyerek iÅŸ ortamında yoÄŸun baskı altında olanlar, iÅŸ organizasyonu konusunda hiç söz hakkı olmayanlar, hakaret eden, ödüllendirmeyen hatta eksiklikleri hep gören, talepleri bitmeyen zorlayıcı patronlarla çalışanlar, son zamanların popüler kelimesi "mobbing" yani iÅŸ yerinde duygusal olarak taciz edilen kiÅŸiler (aÅŸağılanan, deÄŸersiz hissettirilenler...) yoÄŸun stres altında olup depresyonda olma riski yüksek kiÅŸiler olabilirler.

Ä°ÅžYERÄ°NDE STRES YARATAN FAKTÖRLER;

• Teknolojideki hızlı geliÅŸmeler; Bilgisayarın iÅŸ hayatına getirdiÄŸi hız yüzünden insanların çalışma hızı ve onlardan beklenen verim de beraberinde arttı. Ä°nsanlar çoÄŸu zaman bu hıza ayak uydurmak ve bunu korumak için stres altına giriyorlar. Buna verilen en son ad ise; tekno-stres.

• Maddi beklentiler; Ä°ÅŸsizliÄŸin bu kadar yüksek olduÄŸu, ekonominin baÅŸ döndürücü bir hızda deÄŸiÅŸtiÄŸi, iÅŸyerindeki stres seviyesi her zamankinden daha yüksek. Çalışanların performansları düÅŸerse iÅŸ kaybetme riskleri stres ve kaygı seviyelerini artıyor.

• Kötü yönetim. Sebepsiz baskılar, belirsiz kariyer planlaması, uzun çalışma saatleri, kötü iletiÅŸim gibi faktörler ve de daha ucuza daha hızlı iÅŸ çıkarmak için elemanları daha çok çalıştırmaya odaklı yöneticiler stres seviyesini arttırıyorlar. Bunun en önemli sebeplerinden biri; iÅŸi çok iyi bilen fakat insan iliÅŸkileri zayıf kiÅŸilerin yönetime getirilmesi.
• ‘EÄŸer stresli deÄŸilsen iyi çalışmıyorsun’ sendromu. Çevrelerindeki stres seviyesi arttığında çalışanlar da bilinçli ya da bilinçsiz deÄŸerlerini arttırmak, diÄŸer stresli iÅŸ arkadaÅŸlarının yanında doÄŸru yeri almak ve yaptıkları iÅŸin önemini firmalarına göstermek için kendi stres seviyelerini arttırıyorlar.

• Sürekli DeÄŸiÅŸim. Yeni firma prosedürleri, yeni bilgisayar sistemleri, yeni departman sorumlulukları veya kiÅŸisel sorumluluklar, yeni ÅŸirket sahipleri, yeni yöneticiler, yeni iÅŸ sorumlulukları, yeni rakipler… Bunlar ve benzeri deÄŸiÅŸiklikler günümüzde hiç olmadığı kadar sık görülebiliyor.
• Uzun çalışma saatleri. Sonuçları genellikle halsizlik, uykusuzluk ve formdan düÅŸme, isteksizlik… Çok daha ciddi saÄŸlık sorunları da yaratabiliyor.

Bunların dışında iÅŸyerinde stres yaratan çok sayıda faktör daha var. Kötü yönetici ve çalışma arkadaÅŸları, bıkkınlık, kötü kazanç, evdeki stres… Sebepler ve gösterilen tepkiler de çok çeÅŸitli. Bazı insanlar aşırı ÅŸiddetli stres altında çalışmaya dayanabilirken (Borsada çalışanlar gibi), diÄŸerleri en ufak bir olaydan bile kolaylıkla etkilenebiliyorlar.

Ä°ÅžYERÄ°NDE DEPRESYON BELÄ°RTÄ°LERÄ°:

• Kendini iÅŸine verememe, düÅŸüncelerini toparlayamama
• Üretkenlikte, dolayısıyla verimlilikte azalma
• En küçük iÅŸleri bile yapmakta zorlanma
• Beklenen davranış biçim ve kurallarına aykırılıklar gösterme
• DiÄŸer çalışanlarla iÅŸbirliÄŸi yapmama
• Sürekli olarak gergin, sinirli ve huzursuz olma
• Güvenlik önlemlerini almama, sık kaza geçirme
• Sık sık iÅŸe gelmeme ya da iÅŸe geç gelme
• Yorgun ve bitkin olduÄŸuna iliÅŸkin sürekli yakınma getirme
• Açıklanamayan aÄŸrıları ve sızıları olma
• Aşırı miktarlarda alkol ya da uyuÅŸturucu madde kullanma

    Depresyon, yönetici konumunda çalışanların yargılamasını ve baÅŸkalarıyla iÅŸ­birliÄŸi içinde çalışmasını, dolayısıyla genel iÅŸlevsellik düzeyini bozabilir.

KiÅŸinin iÅŸi­ne odaklanamaması ya da yaÅŸadığı karar verme güçlükleri, iÅŸyerini büyük zarara uÄŸratan sonuçlar doÄŸurabilir.

Sık sık iÅŸe gelmeme ya da iÅŸe geç gelme nedeniyle ya da aşırı ölçülerde alkol kullanma yüzünden iÅŸyerinde süreklilik gösterememe de birçok sorunu beraberinde getirir.

Bu kiÅŸiler, utandıkları için ya da baÅŸkalarınca "zayıf" olarak görülmekten korktukları için, böyle bir rahatsızlıkları yokmuÅŸ gibi davranarak içten içe acı çekerler, dolayısıyla her türlü iÅŸ iliÅŸkilerine zarar vermeye baÅŸlayabilirler. Kendilerini sürekli güçlüymüÅŸ gibi, güç simgesi gibi göstermek iste­yen, kendi konumlarına böyle bir anlam yükleyen yöneticilerde bu durumla daha sık karşılaşılır.

Bu kiÅŸilerin içselleÅŸtirdikleri öfkeleri kimi zaman baÅŸkalarına da yan­sıtılır ve bu durum olumlu iliÅŸkiler sürdürmelerini, dolayısıyla yöneticilik yapmala­rını zorlaÅŸtırır, hatta olanaksızlaÅŸtırır.

Bir iÅŸveren, böyle bir çalışanıyla aÅŸağıdaki bi­çimde konuÅŸabilir: "Görüyorum ki son zamanlarda sık sık iÅŸe geç geliyorsunuz ve iÅŸyerindeki yükümlülüklerinizi yerine getirmekte zorlanıyorsunuz; bu durum beni kaygılandırıyor. Ben sizi yine eskisi gibi görmek istiyorum ve herhangi bir konuda bir yardımım dokunacaksa buna hazırım. KiÅŸisel birtakım sorunlarınız iÅŸinizi etkili­yorsa danışmanlık almanız konusunda yardımcı olabilirim. Bugün sizinle yaptığı­mız konuÅŸma ve danışmanınızdan görüÅŸmek için gün almanız kesinlikle aramızda kalacak. Ancak unutmayın, böyle bir danışmanlık alsanız da, almasanız da, sizden iÅŸyerindeki sorumluluklarınızı yerine getirmenizi bekliyorum. Danışmanlık alırsanız danışmanınızın yönergelerine hep birlikte uyarız. Danışmanınız bir iÅŸyeri hekimi, bir psikiyatrist ya da bir psikolog olabilir. Ben de her zaman size yardım etmeye hazırım, yeter ki daha iyi olmaya çalışın..."

Çalışanınız saÄŸlık sorunlarından kendiliÄŸinden söz etmeye baÅŸlarsa ve sürekli olarak bir çökkünlük yaÅŸadığı üzerinde durursa, aÅŸağıdaki konulara dikkat edin:

• Soruna kendi başınıza tanı koymaya kalkmayın (iÅŸveren bir hekim, psikolog ya da psikiyatrist olmadıkça).
• Danışmanlık alması için öneride bulunun.
• Depresyondaki çalışanınızın tedavisi sürdürülürken çalışma saatleri konusun­da esnek olmanızın gerekebileceÄŸini göz önünde bulundurun. Bu konuda in­san kaynakları bölümünüz çalışanınızın danışmanıyla iliÅŸkiye geçip, çalışma biçimini ve saatlerini birlikte ayarlayabilirler.

Ağır depresyonun, çalışanınız için yaÅŸamı tehdit edici bir hastalık olabilir, ancak baÅŸkalarına büyük bir olasılıkla bir zararı dokunmaz.

Çalışanınız "YaÅŸamanın ne anlamı var" ya da "Ben olmasam her ÅŸey da­ha iyi olur" gibi sözler söylüyorsa bunu önemseyin. Ne gibi önlemler alına­bileceÄŸi ve bu durumun üstesinden nasıl gelinebileceÄŸi konusunda uzmanın­dan danışmanlık alın.

Uzm.Dr. Sevilay ZORLU

Psikiyatrist & Psikoterapist

CETAD Antalya Temsilcisi

www.antalyaterapipsikiyatri.com

www.antalyacinselterapi.com

Åžirinyalı Mh. Ä°smet GökÅŸen Cad.

1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5

Tel: 0 (242) 316 98 99

facebook.com/antalyaterapipsikiyatri

https://twitter.com/DrSevilayZorlu