AÅŸk öyle bir çeliÅŸkiler silsilesidir ve öyle sonsuz ren­giyle biçimi vardır ki, hakkında ne söylerseniz söy­leyin, muhtemelen doÄŸruduR...Romantic Love and Personal Beauty

AÅŸkın çeÅŸitlerini, bileÅŸenlerini, yüzlerini ve biçimlerini tanımlayan çok sayıda kitap ve makale var. Yunan filozofları al­tı aÅŸk çeÅŸidi belirlemiÅŸti Günümüz bilim adamları da yaptıkları geniÅŸ çaplı araÅŸtırmalar da bu aÅŸk tarzlarının var olduÄŸuna dair kanıtlar bulmuÅŸtur.

v  Yakın arkadaÅŸlar arasındaki aÅŸk,

v  fedakâr aÅŸk,

v  sahiplenmeci aÅŸk,

v  pratik aÅŸk,

v  oyuncu aÅŸk

v  romantik aÅŸk (eros). 

AÅŸk çeÅŸitleri, insanların romantik aÅŸkı yaÅŸama ve ifade etme biçimlerinde tutarlı farklılıklar olduÄŸunu ortaya koysa da, her âşık olma deneyimi, her iki tarafın gerek bilinç­li gerek bilinçdışı öÄŸeleri tarafından belirlendiÄŸi için, kiÅŸiye özeldir.

Ä°ster tutkulu, ister oyuncu, mantıklı ya da fedakâr olsun, bir kiÅŸi her romantik iliÅŸkisinde farklı biri olacaktır, çünkü karşısındaki sevgili ve aralarındaki etkileÅŸime ge­tirdiÄŸi eÅŸsiz öÄŸeler farklıdır.

Robert Sternberg in üçgen modeli, aÅŸkın üç ana bileÅŸenini keÅŸfettiÄŸine inanır: YAKINLIK, TUTKU VE BAÄžLILIK. Bu bileÅŸenlerin varlığı veya yoklu­ÄŸu, aÅŸkın farklı yüzlerini açıklar.

v  Ä°çinde yalnız yakınlık olan bir iliÅŸki, HOÅžLANMAdır.

v  Ä°çinde yalnız tutku olan bir iliÅŸki, VURULMA­dır.

v  Ä°çinde yalnız baÄŸlılık olan bir iliÅŸki, BOÅž BÄ°R AÅžKtır.

v  ROMANTÄ°K AÅžK; tutku ve yakınlık olduÄŸu halde baÄŸlı­lık yoktur.

v  MÜKEMMEL AÅžK hem yakınlığı, hem baÄŸlılığı, hem de tutkuyu içeren aÅŸk.

 FARKLI AÅžK BÄ°ÇÄ°MLERÄ°

AÅŸk, yalnız onu oluÅŸturan bileÅŸenlerin çeÅŸitliliÄŸinden deÄŸil, aynı zamanda yöneldiÄŸi farklı kiÅŸilerden ve nesnelerden dola­yı da farklı biçimler alabilir.

AÅŸk, cinsler arasındaki bir duyguyu ifade etmek­le kalmaz.

Farklı aÅŸk biçimleri; özsevgi, aile bireyleri, ebe­veyn sevgisi, kardeÅŸ sevgisi, çocuk sevgisi…

KomÅŸunuza, arkadaşınıza, hatta düÅŸmanınıza, tüm insanlı­ÄŸa, evinize, toplumsal veya ırksal grubunuza, ulusunuza, güzel ve iyi olan her ÅŸeye yönelebilir.

AÅŸk sevgi, sözcük daÄŸarcığımızdaki en yorgun sözcükler­den biridir. Bu sözcüÄŸün ölümüne kullanılmadığı bir alan yok gibi.Tek bir sözcüÄŸün bütün iÅŸlevleriyle bir tutulma­sı inanılır gibi deÄŸil.

SOSYOLOJÄ°K DEÄžERLENDÄ°RMELERE GÖRE AÅžKIN RENKLERÄ°;

            1-EROS : TUTKULU

v  Tutkulu aÅŸk. AÅŸka aşıksınız ve aÅŸk için her ÅŸeye katlanırsınız.

v  Genellikle, tutkusal aÅŸk olarak tanımlanmıştır, ancak tutkudan daha fazla ÅŸeyi ifade eder.

v  EÅŸinde olmasını istediÄŸi fiziksel görünüm hakkında belirli bir ‘’resme’’ sahiptir (zayıf,ince,kahverengi gözlü gibi).

v  Resme uygun bir eÅŸ adayı ile karşılaÅŸtığında da onunla çok hızlı bir biçimde iliÅŸkiye girmeyi, sürekli olarak konuÅŸmayı ve kendini açmayı ister.

v  Temel özelliÄŸi, kendine güven duyması ve yüksek kendilik saygısıdır.

2-LUDUS : OYUNCU

v  Oyuncu aÅŸk. Ä°liÅŸkiyi, baÄŸlılığa gerek duyulmayan zorlu bir macera olarak görüyorsunuz.

v  Belirgin bir ciddiyeti olmayan, karşılıklı hoÅŸlanmaya dayalı, bir oyun gibi oynanan aÅŸk türüdür.

v  Ludus aşık, aynı anda birden fazla eÅŸle birlikte olabilir.

v  Tercih ettiÄŸi belirgin bir fiziksel görünüm tipi yoktur.

3-STORGE : ARKADAÅžÇA

v  ArkadaÅŸça aÅŸk. Rahat, romantik olmayan cinselliÄŸin ikinci planda olduÄŸu bir yakınlıktan keyif alıyorsunuz.

v  Bu aÅŸk türünün temeli arkadaÅŸlığa dayanır.

v  Tutum ve deÄŸerlerinde benzer olduÄŸu bir eÅŸle güvenli bir iliÅŸki kurmak esastır.

v  Onun için böyle bir benzerlik, kısa süreli bir heyecandan ziyade uzun süreli adanmışlığı araması nedeniyle fiziksel görünüm ya da cinsel doyumdan daha önemlidir.

4-PRAGMA : MANTIKLI

v  Mantıklı aÅŸk. Karşılıklı uyumluluÄŸu dert ediyorsunuz mantık her ÅŸeye hükmediyor.

v   ‘’Pragmatik ‘’ ve ‘’Pratik ‘’ kavramlarını barındırır.

v  Ne tür özellikler aradığını bilir.

v  Büyük bir heyecan aramaz, daha ziyade, birlikte ödüllendirici ve doyum saÄŸlayabileceÄŸi bir yaÅŸam kurabileceÄŸi  uygun bir eÅŸ arar.

5-MANÄ°A : SAHÄ°PLENMECÄ°

v  Sahiplenmeci aÅŸk. Sahip olma ve sahiplenilme ihtiyacı sizi kuÅŸatıyor.

v  Geleneksel günlük romantik aÅŸk kavramsallaÅŸtırmasına benzer özelliklere sahiptir.

v  Kıskançtır, eÅŸin samimiyeti ve baÄŸlılığı konusunda ÅŸüphelerle doludur

v  Ani heyecansal deÄŸiÅŸimler yaÅŸar.

6-AGAPE : ÖZVERÄ°LÄ°

v  Özverili aÅŸk. Kendinize baÅŸkalarından daha az önem veriyor kendinizi adıyor fedakarlık yapıyorsunuz.

v  Bu aÅŸk türü özgecidir, kendi isteklerinden vazgeçer ve eÅŸin refahına odaklanır.

ROMANTÄ°K AÅžK ve CÄ°NSELLÄ°K

Psikanalist Rollo May ÅŸöyle bir açıklama yapar; romantik aÅŸkla (eros) cinsellik arasında ayrım gözetir.

"Seks bir ihtiyaç,"

"Eros bir arzudur." Eros, bir baÅŸkasını anlama halidir; erosta aranan cinsel tatmin deÄŸil, "dünyayı iyileÅŸtirme, geliÅŸtirme ve biçimlendirmedir. Ancak çoÄŸumuz için cinsellik, romantik aÅŸkın önemli bir parçasıdır.

AraÅŸtırmalar, bir iliÅŸkide cinselliÄŸin varlığının veya yokluÄŸunun, iliÅŸkinin duygusal gidiÅŸatını ve kiÅŸilerarası dina­miklerini etkilediÄŸini göstermektedir.

Eros, bizi ait olduÄŸumuz ÅŸeylerle kendi olanak­larımızla birleÅŸmeye, kendi doyumumuzu keÅŸfetmemize ve­sile olan hayatımızdaki önemli kiÅŸilerle birleÅŸmeye iten kuvvettir.

Eros, insanı, kendini arateye, soylu ve iyi yaÅŸama adamaya iten özlemdir... Bu, insanlık halinin temel bir gerçeÄŸini, ero­sun bizi daima kendimizi aÅŸmaya güdülediÄŸi gerçeÄŸini ifade etmenin sembolik bir yoludur.

Åžairlerle yazarlar, romantik aÅŸk üzerine harika ÅŸiir­ler, öyküler, kitaplar yazmıştır. Filozoflar, tarihçiler, sosyolog­lar, antropologlar ve yeni yeni, aÅŸkın kimyasını açıklayan biyologlarla biyokimyagerler, romantik aÅŸkı incelemiÅŸtir.

Âşık olma aÅŸaması bir aÅŸk iliÅŸkisinin eÅŸsiz bir aÅŸaması di­ÄŸerlerinden daha yoÄŸun bir aÅŸama olduÄŸu halde, bazı psiko­terapistler tarafından önemsiz bir aÅŸama olarak deÄŸerlendiri­lir.

Âşık olmak çaba istemez, âşık olduÄŸunu inkâr etmeye çalışmanın hatırı sayılır bir çaba gerektirir.

Aşık olmak yaÅŸamın en harika, en heyecanlı, en sarsı­cı ve en önemli deneyimlerinden biridir. Aşık olmak bir aÅŸk iliÅŸ­kisinin en önemli aÅŸamalarından biridir.

                  KÜLTÜREL YAPI ve AÅžK

 Aşıklar aÅŸklarının za­mansız ve sınırsız olduÄŸunu sansa da, romantik aÅŸk belli bir ta­rih ve kültürel baÄŸlamda var oluyor.

AÅŸk, bir toplumsal kurgudur. Toplumların aÅŸkın doÄŸası­na dair anlayışları farklıdır; farklı devirlerin kültürleri de aÅŸkı farklı ÅŸekillerde tanımlar.

Kimi devirlerde cinsel bir ta­rafı olması gerektiÄŸi düÅŸünülen romantik aÅŸk, baÅŸka devirler­de yüce ve aseksüel bir deneyim olarak tanımlanır.

Romantik aÅŸk, yaÅŸamın baÅŸlangıcından bu yana diÄŸer aÅŸk türleri arasında­ki saltanatını kaybetmese de, evlilik için temel teÅŸkil etme göre­vine son yıllarda terfi etmiÅŸtir. AÅŸkın evlilik için yeterince saÄŸ­lam bir temel oluÅŸturacağına ve evlilik boyu süreceÄŸine dair evrensel bir umut söz konusudur.

ROMANTÄ°K AÅžK VE VAROLUÅžSAL ANLAM ARAYIÅžI

            Pulitzer ödüllü psikolog Ernest Becker, romantik aÅŸkı, kendimizi "kahraman" gibi his­setme, yaÅŸamımızın "kozmik" düzende bir anlamı olduÄŸunu görme, bizi "bütünüyle kavrayan", kendimizden "daha yüce bir ÅŸeyle birleÅŸme" ihtiyacımızı karşılama yollarından biri olarak tanımlar. "Kozmik kahramanlık ihtiyacı" yaÅŸamı doyurucu ha­le getiren "ilahi ideal"e dönüÅŸen sevgiliye, bütün tinsel gereksinimlerin yoÄŸunlaÅŸtığı kiÅŸiye odaklanır.

Romantik aÅŸk, ken­dimizden daha büyük bir ÅŸeyle baÄŸlantı kur­mamızı saÄŸlayan kiÅŸilerarası bir deneyimdir.

EN CÄ°DDÄ° ROMANTÄ°K Ä°LÄ°ÅžKÄ°NÄ°ZÄ° DÜÅžÜNÜN…

GeçmiÅŸ iliÅŸki deneyimlerimizdeki duygu, düÅŸünce ve iletiÅŸim hatalarımızı analiz edebilirsek sonraki iliÅŸkilerimizde benzer hataları yapmamayı öÄŸrenebiliriz.

Åžuanda romantik bir iliÅŸki içinde misiniz? Yanıtınız hayırsa, yaÅŸadığınız en ciddi iliÅŸkiyi düÅŸünün.

1)   Tanıştığınız sırada hayatınızda neler oluyordu?

2)   Nasıl tanıştınız?

3)   Ä°lk izleniminiz ne oldu?

4)   Sizi en çok ne çekti?

5)   EÄŸer aşık olduysanız,  bu hangi aÅŸamada oldu?

6)   Ä°liÅŸki nasıl geliÅŸti?

7)   Ä°liÅŸkiniz nasıldı?

8)   Bu iliÅŸkide sizin için en büyük gerginlik kaynağı neydi?

9)   Ä°liÅŸki bittiyse, neden bitti?

Uzm.Dr. Sevilay ZORLU

Psikiyatrist & Psikoterapist

www.antalyaterapipsikiyatri.com

www.antalyacinselterapi.com

Åžirinyalı Mh. Ä°smet GökÅŸen Cad.

1528 S. Åžahbaz Apt. K:2 D:5

Tel: 0 (242) 316 98 99

facebook.com/antalyaterapipsikiyatri

https://twitter.com/DrSevilayZorlu