drsevilayzorlu@gmail.com
TEL : 0242 316 98 99
Cetad Antalya Bölge Temsilcisi
PSÄ°KÄ°YATRÄ°ST PSÄ°KOLOG KÄ°MDÄ°R.?
PSÄ°KÄ°YATRÄ°ST? PSÄ°KOLOG?

TÜRKÄ°YE’DE PSÄ°KÄ°YATRÄ°STLER VE PSÄ°KOLOGLAR :  GEÇÄ°MSÄ°Z KARDEÅžLER

 “…Hastanın saÄŸlığı için gerekli olan ne ise, o gereklilik, gözetilmesi gereken yegane gerekliliktir ve hastaların faydası için birleÅŸmemiz esastır. Tıp uygulamalarını kooperatif bir bilim olarak geliÅŸtirmek; klinisyen, uzman ve laboratuvar çalışanlarını hastanın faydası çerçevesinde  birleÅŸtirmek ;  hastanın sorununun netleÅŸtirilmesinde birbirine yardım etmek ve destek olmak gereklilik haline gelmiÅŸtir…  

– Dr William J. Mayo, Mayo KliniÄŸi kurucusu, 1910 [1]

1999 yılının sonbaharında, Ä°zmir’in güzel kordonunda, derslerden bunalmış iki tıp öÄŸrencisi püfür püfür esen Ä°zmir körfezine bakarak yürüyorduk. Banklardan birine oturduk. Derslerden konuÅŸmamak için kesin karar almıştık ama ayaklarımızı uzatıp körfezin kendine has kokusunu içimize çekerek martıları dinlerken, rüzgarın sessizliÄŸinde, bitiÅŸikteki banka yeni oturan iki genç kızın aralarındaki diyaloÄŸun bizim bankın gündemine de oturmasına engel olmamız mümkün olamadı. Yaklaşık 20-25 yaÅŸlarında görünen iki kızdan birisi diÄŸerine bir süre önce gittiÄŸi psikoterapi görüÅŸmesinden bahsediyordu.

-Ben sana psikiyatriste git demiÅŸtim. PsikoloÄŸa gitmiÅŸsin.

-Ne farkı var ki, psikiyatrist ilaç veren deÄŸil mi, ilaca ihtiyacım yok ki benim.

-İlaca ihtiyacı olanlar mı psikiyatristlere başvuruyor?

-Öyle deÄŸil mi? Ayrıca ben sıkıntımı biliyorum, doktorluk bir durumum yok benim.

-Doktorluk durum ne demek?

-Yani deli deÄŸilim ben, biraz tavsiyeye, içimi dökmeye ihtiyacım vardı.

-Psikologlar iç dökmek için diyorsun demek ki. Doktora iç dökülemiyor mu?

-Bilmem, dökülebiliyor mu? Onlar ilacı yazıp yolluyorlar, dinlemiyorlar ki.

-Dinlemesi gerektiÄŸi kadar dinliyordur belki, ne biliyorsun?

-Bilmiyorum, ne bileyim. Doktor psikologlar hem dert dinliyor hem ilaç yazıyormuÅŸ. Öyle duydum.

-Doktor olana psikiyatrist deniyor da, doktor psikolog da ne demek yahu, öyle bir ÅŸey olabiliyor mu?

-Oluyor evet, gördüm.

-O psikiyatrist olmasın?

-Hayır benim gittiÄŸim doktor psikolog, ama “tıpçı” deÄŸilmiÅŸ.

-O zaman reçete nasıl yazıyor?

-Bilmem.

-Benim de kafamı karıştırdın, bir bilen olsa da sorsak…

Kızlardan biri kafasını bizim olduÄŸumuz banka çevirdi, biz ise bakışlarında aradığı “bir bilen” olduÄŸumuzu düÅŸünecek diye kaygıyla yüzlerimizi diÄŸer yana döndük, çatırmadan banktan kalktık ve güneÅŸin batımında kafası allak bullak olmuÅŸ iki tıp öÄŸrencisi olarak kordonda kaybolduk.

NEDİR BU İŞİN ASLI?

Psikiyatristler (psikiyatrlar), Türkiye’de ve dünyanın her yerinde, tıp fakültesi mezuniyeti üzerine akıl saÄŸlığı ve hastalıkları alanında, ülkeden ülkeye biraz deÄŸiÅŸmekle birlikte, yaklaşık 4 yıl süre klinik ihtisas eÄŸitimi alan (mezuniyet sonrası eÄŸitim) hekim kökenli uzmanlardır. Psikologlar, Türkiye’de Fen-Edebiyat Fakültelerinde 4 yıl insan davranış ve psikolojisi üzerine temel lisans eÄŸitim sürecini tamamlayan hekim kökenli olmayan uzmanlardır [2], [3], [4], [5]. Psikologlar, Amerika BirleÅŸik Devletleri’nde de aynı ÅŸekilde bir eÄŸitim sürecinden geçerler [6]. Psikologlar, lisans eÄŸitimleri süresinde klinik hasta başı eÄŸitimi almazlar,ancak lisans üzerine eÄŸitimlerini sürdürerek, master ve doktora seviyelerine (Ph.D.) eriÅŸebilir ve  son derece spesifik konularda klinisyen olarak hizmet verebilirler.

Ph.D. unvanının tarihine bakıldığında, dünyadaki ilk Ph.D. unvanı 1150 yılında Paris’de verilmiÅŸtir, ve  tarihteki ilk doktora unvanları Tıp, Hukuk, Din alanlarında verilmiÅŸtir.  1861 yılında Yale üniversitesi Ph.D. unvanını bu alanların dışına çıkartan ilk üniversite olmuÅŸtur. Tarihteki psikoloji alanındaki ilk doktora unvanını 1883 yılında Johns Hopkins Üniversitesi Joseph Jastrow’a vermiÅŸtir [7], [8], [9], [10]. Doktora seviyesine eriÅŸmiÅŸ psikologlar (Ph.D.), isimlerinin başında “doktor” unvanını kullanabilirler, bu tıp doktoru oldukları anlamına gelmez,  ama bilimsel olarak tıp doktorluÄŸu ile bilimsel doktora akademik bir çerçevede yukarıda açıklanan tarihsel nedenlerden dolayı denk unvanlar sayılır.

ABD’de tıp doktorluÄŸu (M.D. unvanı) ve bilimsel doktora (Ph.D. unvanı) unvanlarının her ikisi de 4 yıllık lisans eÄŸitimi (undergraduate) üzerine 4 yıl lisans üzeri eÄŸitim süreci (graduate) tamamlanarak toplam 8 yılda alınan unvanlardır.  Türkiye’de tıp doktorluÄŸu 6 yıl eÄŸitim süresinde alınabilir. Bu da uzman olmayan pratisyen doktorluk unvanıdır. Psikoloji ve diÄŸer alanlardaki doktora ise 4 yıllık lisans eÄŸitimi üzerine, 2 yıl “master” derecesi ve 4 yıl doktora ile toplam 10 yıla yakın bir sürece alınabilen bir unvandır. Doktora ve Master süreci kombine edilerek bazen süre kısaltılabilse de, Türkiye’de ve bazı Avrupa ülkelerinde tıp doktorluÄŸu (M.D.)  unvanı, bilimsel doktoradan (Ph.D.) daha kısa sürede alınabilen bir unvandır ve bunun da nedenleri ve haklılığı tartışmaya açıktır.  ABD’de tıp doktorluÄŸu ve bilimsel doktora tamamen aynı sürede alınabilen unvanlardır ve tam olarak denk sayılır. Psikiyatri uzmanı olabilmek için ABD’de toplam 8 yıl üzerine, Türkiye’de 6 yıl üzerine,  4 yıl mezuniyet sonrası asistanlık eÄŸitimi almak gerekir.  Dikkat çekmek gerekir ki,  genel bir eriÅŸkin psikiyatristinin yetiÅŸmesi için yaklaşık 6+4=10 yıl eÄŸitim gerekirken, bir konuda ileri derecede uzmanlaÅŸarak Ph.D. unvanı almak isteyen psikologun da yaklaşık olarak 4+2+4=10 yıl eÄŸitim alması gerekir. Demek ki, söz konusu alan  ister psikiyatri ister psikoloji olsun, ciddi ÅŸekilde kalifiye olabilmek için hekim ve psikologun dirsek çürütmesi gereken süre ve ödemesi gereken bedel yaklaşık olarak aynıdır.

KARIÅžAN KAFALAR Ä°NCÄ°NEN DUYGULAR

Türkiye’de, ABD’de ve muhtemelen dünyanın geriye kalanında, psikiyatrist ve psikologun becerileri konusunda halk arasında yaygın bir kafa karışıklığı vardır. ÖrneÄŸin Türkiye’de popüler kültürün gücüyle çok geniÅŸ kitlelere ulaÅŸabilen, Gülse Birsel, Birol Güven, Yılmaz ErdoÄŸan gibi üretken ve popüler senaristler dahi bu ayrımı biliyor gibi görünmemekte ve yıllardır yazdıkları metinlerde sürekli olarak psikolog ve psikiyatristi yanlış kullanmakta, çizdikleri karakterler ve hayal ettikleri mizansenlerde oyuncularına yanlış roller yazarak toplumun zaten karışık olan kafasını daha da karıştırmaktadırlar. Bu karışıklığın önemli sakıncaları vardır.  Hastalar akıl saÄŸlığı ile ilgili konularda “ilk” baÅŸvurmaları gereken adresi ÅŸaşırarak zaman kaybedebilmekte ve zarar görebilmektedir. DiÄŸer yandan, hastaların, psikiyatristlerin sadece “ilaç” yazan, psikologların ise sadece “dert dinleyen, iç dökülen” uzmanlar olduÄŸu gibi gerçekle ilgisi olmayan mesleki rollere inanmaları gibi karışıklıklardan yine en çok hastalar zarar görmektedir. Oysa psikiyatristler ve psikologlar  akıl saÄŸlığını ilgilendiren konuların büyük bir kısmında ortak çalışmaya mecbur iki meslek grubudur. Ancak hastaların bu iki meslek grubunu hangi sırayla kullanacak olmalarını bilmemeleri, bu karışıklıktan istifade etmek isteyen mesleÄŸini kötüye kullanan nadir örneklerle birleÅŸince ortaya çıkan  sadece hastaların maÄŸduriyeti ile sınırlı kalmamaktadır. Bu iki meslek grubu kolaylıkla birbirlerine karşı polarize olabilmekte, kimi zaman duygusal, kimi zaman akademik nedenlerle tetiklenen mesleki kimlik reaksiyonu gösterebilmektedirler.

AKIL SAÄžLIÄžINA KAÇ DEĞİŞİK AÇIDAN BAKILABÄ°LÄ°R?

Psikiyatristin ve psikoloÄŸun becerilerinin akıl saÄŸlığının hangi farklı köÅŸelerinde durduÄŸunu iyi açıklamak için, insan beyninin iÅŸlevlerinin kabaca kaç ayrı kameradan görülebileceÄŸini herkesin anlayabileceÄŸi bir dille açıklamak gerekir. Ä°nsan beyni, biyolojik bir “parçadır”, karaciÄŸer ve kalp gibi, hücrelerden, bu hücrelerin oluÅŸturduÄŸu doku sistemlerinden oluÅŸur ve nihayet bu doku sistemlerinin uyumlu bir biçimde çalışması ile “akıl” denilen sanal yazılımın iÅŸlevlerini yerine getirmesini  saÄŸlar.  O halde insan beyninin bir “biyolojik perspektifi” olmalıdır ve vardır, ve de tüm diÄŸer perspektifler biyolojik olan bu sistemin üzerine yükselebileceÄŸi için biyolojik perspektif en önemli perspektiftir.  Bu perspektif, psikiyatristin dışındaki hekimler tarafından “hastalık” olarak isimlendirilen perspektife uyacaktır. Bu perspektifi gören kameranın yakaladığı verileri en iyi bir hekim yorumlayabilir, çünkü hekim insan biyolojisi ve organ sistemlerinin bütünsel olarak senkron iÅŸleyiÅŸi hakkında en çok ayrıntıyı bildiÄŸi varsayılan uzmandır [11], [12].

Tıbbın tüm diÄŸer branÅŸlarında bu kadar açıklama yeterliyken, psikiyatride iÅŸ bu kadarla bitmemektedir. Çünkü psikiyatrinin uÄŸraÅŸtığı organın biyolojik kısmında, diÄŸer deyiÅŸle, hücrelerinde olup bitenin, son iÅŸlevlerin ortaya çıkmasına nasıl yol açtığı  halen tam olarak açıklanamamaktadır. Bir örnek vermek gerekirse, dört odalı basit bir pompa olarak iÅŸlev gören kalbin kapakçıklarından biri olan mitral kapakçığında daralma olan hastanın göÄŸsüne stetoskobu dayayan hekim, mitral odakta üfürüm duyduÄŸunda bu üfürümü neden duyduÄŸu konusunda bir neden-sonuç iliÅŸkisini ÅŸüpheye yer bırakmayacak ÅŸekilde kurabilirken,  ağır bir psikotik atak geçiren sanrıları olan ve hallusinasyonlar gören bir kiÅŸiyi muayene eden psikiyatrist, bu durumun net olarak nasıl gerçekleÅŸtiÄŸi konusunda bir neden-sonuç iliÅŸkisini halen kapakçık-üfürüm iliÅŸkisi gibi  kuramamaktadır. Çünkü henüz bilimsel bilgi bu baÄŸlantının net kurulmasını açıklayacak seviyede deÄŸildir. Nedensellikte olan bu kesintiye, akıl-beyin süreksizliÄŸi denir. Bu süreksizlik kavramı psikiyatri branşının doÄŸum nedenidir. Lakin insan bedeninde iki adet dahiliyecisi olan tek majör organ beyindir, bu süreksizliÄŸin bir ucuyla “nöroloji”, diÄŸer ucuyla “psikiyatri” ilgilenmektedir. Demek ki psikiyatri, biyolojik uçtan görülebilenin ötesini de bilimsel olarak çalışmakla görevlendirilmiÅŸ tıbbın en ayrıksı ve özgün branşıdır.

Psikiyatri beyne bir organ olarak bakarken, hastalık/biyolojik perspektifin dışındaki baÅŸka perspektiflere de kaçınılmaz olarak ihtiyaç duyar. Ä°nsanların beyinlerini inceleyerek, beynin iÅŸlevsel çıktıları anlaşılamıyorsa eÄŸer, o halde beynin iÅŸlevsel çıktılarının incelenmesi için baÅŸka bakış açılarına ve diÄŸer konseptleri görebilen bağımsız baÅŸka kameralar yardımıyla veri toplaması gerekir [13].  O kameralardan en önemlisi beynin/bireyin “davranışlarını” görür.  KiÅŸilerin eylemlerinin tümü, konuÅŸmalar da dahil olmak üzere,  beynin iÅŸlevsel çıktılarıdır, ve bu çıktıların oluÅŸum nedenleri beynin içinde henüz direk nedensellik zinciri kurularak bulunamadığına göre, kiÅŸilerin eylemlerine odaklanacak, onları inceleyecek baÅŸka bir “bağımsız” psikiyatrik veri toplama, teÅŸhis ve müdahele alanına ihtiyaç vardır. Davranışlar bireylerin icra ettikleri eylemlerin tümüdür ve teorik olarak beynin çıktılarının kümülatif bir bileÅŸkesidir. Çok karmaşık bir neden-sonuç zinciri sonucunda olabileceÄŸi için psikiyatri pratiÄŸinde davranışların organik kökenlerinden yola çıkarak açıklamalar yapmak çok nadir durumların dışında mümkün deÄŸildir. O nedenle psikiyatrideki bir çok sorunun tedavisinde kiÅŸilerin davranışlarının deÄŸiÅŸtirilmesi direk olarak hedef alınır [11], [14].

BÄ°R DAVRANIÅžÇI OLARAK PSÄ°KOLOG AKIL SAÄžLIÄžI HÄ°ZMETLERÄ°NÄ°N NERESÄ°NDE DURUYOR? : SEYÄ°R HALÄ°NDE BÄ°R ARABA ÖRNEĞİ ve ALGORÄ°TMÄ°K BENZERLÄ°K

Bir arabanın seyri sırasında ortaya çıkan bir problem hakkında yorum yapacak olan mühendis, sadece arabanın motor kapağını açarak tatmin edici bir sonuca varamayabilir. Arabanın sürücüsü, arabanın markası ve özellikleri, dahası arabanın fabrikadan çıktığı günden itibaren sürüldüÄŸü yollar konusunda bilgi sahibi olmalıdır çünkü arabanın bugünkü seyri haline çıkan sorunların  nedenleri arabanın trafiÄŸe çıktığı günden itibaren, sürüldüÄŸü yollardan kaynaklanan hasarlara, arabanın markasına, arabanın ne tip bir araba olduÄŸuna, arabanın nasıl sürücüler tarafından sürüldüÄŸüne baÄŸlı olabilir. Demek ki, bir arabanın seyir halindeki sorunlarının saÄŸlıklı bir tespiti ancak bütün bu açıların ayrı ayrı ve sırayla deÄŸerlendirilmesi ile mümkün olabilir. Öyle ki, aslen motordan kaynaklanan bir sorun, seyir halinde sürücünün de hata yapmasına neden olabileceÄŸi gibi, yoldan kaynaklanan bir sorun da motordaki bir hasara yol açabilir. Motor ve yol direk olarak soruna iÅŸtirak etmiyor olabilir, o durumda, sorun sadece sürüÅŸ tekniÄŸinden ya da acemilikten kaynaklanıyor olabilir. Bütün bu bağımsız bakış açılarının ayrı ayrı kendi içinden deÄŸerlendirilme iÅŸlemi tamamlanmadan ana sorunun ya da sorunların doÄŸru teÅŸhisi ve tedavisi mümkün olamaz. O halde seyir halinde örneÄŸin saÄŸa çeken bir arabadaki belirlenmiÅŸ bu sorunun incelenmesi sırasında, önce o arabanın motorunda, lastiklerinde, kaportasında bir sorun olmadığını bir mühendisin etraflıca incelemesi gerekir; bütün bunlardan kaynaklanmadığının tespiti haline sürücünün sürüÅŸü ile ilgili olup olmadığına, ya da arabanın gittiÄŸi yollardan kaynaklanıp kaynaklanmadığına sıra gelebilir. Ä°lk aÅŸama tamamlanmadan diÄŸer aÅŸamaya geçilemez, çünkü ilk aÅŸamadaki sorunlar neden-sonuç yolağının tüm diÄŸer aÅŸamalarını etkileyebilen sorunlardır ve en başından dışlanmalıdır.  “Seyir halindeki araba” ve “mühendis” metaforunun hasta ve hekim iliÅŸkilerine algoritmik açıdan benzetmek istersek, arabanın donanım kısmının uzmanı olan mühendis yerine hastanın donanım kısmının uzmanı olan hekim geçecek, sürücünün becerilerinin deÄŸerlendirecek sürüÅŸ tekniÄŸi uzmanının yerine, hastanın davranışlarının uzmanı olan davranış uzmanı psikolog geçecektir [15].

DOÄžRU TEÅžHÄ°S VE TEDAVÄ° Ä°ÇÄ°N Ä°ÅžLEM SIRASI : ÖNCE PSÄ°KÄ°YATRÄ°ST, SONRA PSÄ°KOLOG

Akıl saÄŸlığı problemlerinde teÅŸhis ve tedavi sürecinin orkestrasyonu bir hekim olan psikiyatrist tarafından yürütülür. Psikiyatrist, insan bedeninin ve beynini biyolojik olarak çalışmış bir “donanım mühendisi” olduÄŸu için, her türlü akıl saÄŸlığı probleminde önce tespit edilebilir  biyolojik nedenlerin dışlanması gerektiÄŸi için, teÅŸhis için ilk algoritmik adrestir. Ancak teÅŸhis süreci tamamlandıktan sonra, biyolojik nedenlerin  -insan bedenininin bütününden ve biyolojik donanımından kaynaklanan nedenlerin- ortadaki soruna olan katkısı doÄŸru tespit edildikten sonra, kiÅŸi, davranış uzmanlarının davranış müdahelelerine uygun bir aÅŸamaya gelecektir. Bu aÅŸamada insan davranışını çalışmış ve bu konuda gerekli eÄŸitimleri ve kalifikasyonları almış klinisyen psikologlar hastanın tedavisinin devamı için vazgeçilmezdir. Psikiyatristlerin büyük bir kısmı davranış konusunda temel eÄŸitimleri almış uzmanlar olsalar dahi, günümüzde davranış bilimleri ve davranış psikoterapisi çok incelikleri ve yandalları olan özel bir uzmanlık alanıdır ve empirik psikoterapinin çatısını oluÅŸturur. Özel eÄŸitim almamış genel psikiyatri uzmanları komplike davranış tedavisi yapabilecek becerilere genel olarak sahip deÄŸildir. O nedenle psikiyatrist teshiÅŸte nasıl ilk adres ise, teÅŸhisin ortaya çıkardığı direk biyolojik nedenlerden kaynaklanmayan bütün davranışsal fenomenler için ilk adres alanında uzman psikoterapistlerdir (Klinik Psikologlar veya bu konuda özel eÄŸitim almış Psikiyatristler/Psikoterapistler)

Ä°nsan akıl aÄŸlığı problemlerinin teÅŸhis ve tedavisinde, biyolojik bir algoritmanın tıp kökenli psikiyatristin gözüyle yürütülmediÄŸi bir süreç nasıl çok saÄŸlıksızsa,psikologların/davranış uzmanlarının içinde yer almadığı bir akıl saÄŸlığı saÄŸaltım modelinden bahsetmek modern psikiyatride tarif edilmiÅŸ problemlerin büyük bir kısmı için söz konusu deÄŸildir.

PSÄ°KÄ°YATRÄ°ST VE PSÄ°KOLOG Ä°LÄ°ÅžKÄ°SÄ° : Ä°KÄ° ÜLKEDEN Ä°KÄ° PERSPEKTÄ°F

Her iki meslek grubunun iliÅŸkileri farklı ülkelerde farklı süreçlerden geçmektedir. Amerika BirleÅŸik Devletleri’nde önde gelen akademik tıbbi merkezlerin bir kısmında psikiyatri,  psikoloji ve davranış bilimleri departmanları aynı çatı altında birleÅŸmiÅŸtir. Örnek vermek gerekirse, Mayo Clinic Tıp Fakültesi ve Clevelanc Clinic Tıp Fakültesi bünyesindeki departmanların ismi “Psikiyatri ve Psikoloji Departmanı”, Johns Hopkins Tıp Fakültesi’nde, Baylor Tıp Fakültesi’nde “Psikiyatri ve Davranış Bilimleri” ÅŸeklinde, UCLA Tıp Fakültesinde ise “Psikiyatri ve Biyodavranış Bilimleri” ÅŸeklinde  isimleÅŸtirilmiÅŸtir[16], [17], [18], [19], [20]. Bu departmanların bölüm baÅŸkan ve yardımcıları, psikiyatrist veya Ph.D. seviyesinde psikologlar arasından seçilebilmektedir. ÖrneÄŸin 2010-2012 yılları arasında, Johns Hopkins Çocuk Psikiyatrisi Bölümün baÅŸkanlığını Ph.D. unvanlı bir psikolog üstlenmiÅŸtir[21], [22]. Klinik yönetici genellikle hekim kökenli uzmanlar arasında seçilmekle birlikte, akademik ortamlarda, hasta tartışmalarında ve multidisipliner vizitlerde,  Ph.D. (doktora) seviyesindeki uzman psikologlar ile dal uzmanı psikiyatristler eÅŸ söz hakkına sahiptir. Mesleki roller ve sınırlar bellidir, hekim kökenli doktorların veya Ph.D. kökenli doktorların akademik uygulama aÅŸamasında birbirinin sınırlarına girmesine izin verilmemektedir.  Türkiye Cumhuriyeti’nde psikologlar ve psikiyatristlerin iliÅŸkisi biraz daha sürtünmeli bir yoldan geçmektedir ve iki mesleÄŸin birbirine karşı  polarize olmasına yol açabilmektedir. Bunun nedenleri ÅŸüphesiz çoktur, ama yeniden vurgulanmalıdır ki, alanında yetiÅŸmiÅŸ kalifiye olmuÅŸ psikologlar, akıl saÄŸlığının vazgeçilmez elemanlarıdır, ve dahası, günümüzde psikiyatrinin çok fazla akademik üst uzmanlık alanları vardır, özel psikoterapötik modaliteler de bunlar arasında yer alır ,  özel eÄŸitim almadıysa genel psikiyatri eÄŸitimi tek başına uzman psikoterapist ya da davranış terapisti olmak için günümüzde artık yeterli deÄŸildir ve psikiyatristlerin doÄŸru hasta tedavisi için ister psikiyatri, ister psikoloji kökenli olsun,  bu yetiÅŸmiÅŸ uzmanlarla sürekli beraber çalışmaya ihtiyaçları vardır. Türkiye’de iki meslek grubunun birbirine karşı soÄŸuk durmasına yol açan süreçler yaÅŸanmış olabilir, ancak unutulmamalıdır ki ;  her ne kadar konu hastalar olduÄŸunda hekim kökenli uzmanların bu sürecin doÄŸal yöneticisi ve lideri olmaları gerekliliÄŸi savunulacaksa da, multidisipliner bir yaklaşımda psikiyatristler ya da psikologlar eÄŸitim süreleri dikkate alındığı sürece birbirine üstünlük saÄŸlamaya çalışan bir yaklaşım içine girmemelidir,  bu ÅŸekildeki yaklaşımlar mesleklerarası kamplaÅŸmaya yol açarak en önce gözetilmesi gereken hasta tedavisini sıkıntıya sokabilmekte,dahası toplumun bu kavramları doÄŸru anlamasına engel olmaktadır.

MULTÄ°DÄ°SÄ°PLÄ°NER YAKLAÅžIM : PSÄ°KÄ°YATRÄ°ST VE PSÄ°KOLOG

Günümüz akademik dünyasında binlerce akademik alan vardır, ve akademik alanlar arası sınırların belirsiz hale gelmesi, farklı mesleki kökenlerden gelen akademisyenlerin aynı akademik alanın yaklaÅŸan iki ucunda biraraya gelmesi çok yaygındır. Bilimsel araÅŸtırma laboratuvarlarında, tıp kökenli olmayan bir farmakolog ile tıp kökenli psikiyatrist, ya da bir ortopedist ile bir medikal tasarımcı aynı konuda , aynı departman altında aynı hedef doÄŸrultusunda çalışabilmektedir. Multidisipliner yaklaşım modern bilimin ve tıbbın ilerleyiÅŸinin yazılı olmayan bir doktrinidir ve kimin hangi konuda çalışabileceÄŸi konusu meslek grubu güdümlü yüzeysel ve iÅŸlevsel olmayan bir sınıflamadan çok kalifikasyona ve iÅŸleve baÄŸlı bir sınıflama ile deÄŸerlendirilir. Bilimin ve tıbbın geldiÄŸi bu noktada oldukça önemsiz görünen nedenlerin tetiklediÄŸi mesleksel kimlik reaksiyonlarına direnmek iki meslek grubunun kendi içinden baÅŸlatılması gereken bir çaba ile mümkün olabilir. Türkiye’de iki meslek grubunun akademik olarak “barışması” mahkeme salonlarındaki yasa maddelerinin kazandığı zaferlerle deÄŸil, önce hastaların saÄŸlığının düÅŸünüldüÄŸü, akademik bir olgunluk ile öÄŸütülmüÅŸ bir ortak gayenin benimsenmesi ile mümkün olabilir.

ÇÖZÜME DOÄžRU HAMLELER : EĞİTÄ°M SÜRECÄ°NÄ°N HEDEFLENMESÄ°

Her iki meslek grubu, deÄŸiÅŸik kökenlerden gelmektedir. Temel Psikoloji eÄŸitimi sırasında klinik ortama maruziyetleri çok kısıtlı olan psikoloji öÄŸrencileri hasta-klinisyen iliÅŸkisinin temellerini ve bu iliÅŸkinin neresinde durdukları konusunda kafa karışıklığı yaÅŸayabilmektedirler. Aynı ÅŸekilde tıp öÄŸrencileri, psikoloji öÄŸrencileri ve diÄŸer akıl saÄŸlığı personeli ile hiçbir teması olmadan tıp fakültesinde psikiyatri stajını tamamlamaktadırlar ve akıl saÄŸlığında multidisipliner bir yaklaşımın vazgeçilmez olduÄŸu gerçeÄŸini zamanında öÄŸrenemeyebilmekte ve  sadece biyolojik olan bir yaklaşımı çok erken evreden benimseyerek psikiyatride davranış konseptinin ve psikoterapinin yeri ve tedavide kullanımını yeterince kavramayabilmektedirler. Bu iki meslek grubu öÄŸrencilik yıllarından birbiri ile ortak eÄŸitim alabilecekleri ortamlarda kaynaÅŸtırılmalı ve birbirini küçümsemeyen, “ilaç yazıcı”, “dert dinleyici” gibi yüzeysel ve indirgeyici kliÅŸe tariflerle tanımalarının önüne geçilebilen bir ortak akademik kültürün temelleri öÄŸrencilik yıllarından atılmalıdır. Bu yolda geçtiÄŸimiz aylarda atılan adımlardan birisi kurucusu olduÄŸum asistan giriÅŸimi olarak kar amacı taşımayan aktivitelerini sürdüren TürkPsikiyatri Portalının  sponsor olduÄŸu ve organize ettiÄŸi Kampüs Kahvesi organizasyonudur [23]. Bu toplantıda Türkiye’nin deÄŸiÅŸik yerlerinde psikiyatriye ilgili tıp öÄŸrencileri , klinisyen psikolog moderatör ve psikiyatristlerle aynı ortamda buluÅŸturulmuÅŸtur. TürkPsikiyatri portalı yine yakın zamanda sitenin ÅŸemsiyesi altında psikoloji portalını açarak, moderatörleri arasında klinisyen bir psikologu da katmıştır[24], [25].Bu ve benzer giriÅŸimleri Psikolog ve Psikiyatristler Dernegi, Türk Psikiyatri DerneÄŸi ve Türk Psikologlar DerneÄŸi  gibi temel mesleki dernekler bünyesinde yapmak da mümkündür.

Bir diÄŸer önemli konu ise, bazı psikologlar, klinik beceriler için ek formel eÄŸitim almadan (Master, Doktora) sadece dört yıllık fen-edebiyat fakültesi lisans eÄŸitimini temel alarak, klinisyenlik aÅŸamasına erkenden atlamaya gayret edebilmekte ve etik olmayan durumların içine girerek, hasta saÄŸlığını tehdit edebilecek durumlara yol açmakla kalmayıp aynı zamanda mesleÄŸin hem toplumla hem de psikiyatristlerle olan iliÅŸkisinin saÄŸlıksız halde kalmasına yol açan eylemlerde bulunabilmektedir [26].  Bu gibi örnekleri psikologlar kendi mesleki topluluÄŸu içinde izole etmeli ve bu örneklerin kendilerini temsil eder durumda görünmelerine izin vermemelidir. Aynı ÅŸekilde, psikologlara karşı, eÄŸitimleri ve kalifikasyonlarının niteliÄŸine bakmaksızın  doÄŸal bir üstünlükleri olduÄŸunu düÅŸünen psikiyatri uzmanlarının düÅŸüncelerinin psikiyatristlerin ortak düÅŸüncesini yansıttığının düÅŸünülmesine izin verilmemelidir. Hatırlanmalıdır ki, psikolog ya da psikiyatrist hasta için vardır, hastaya yardım çerçevesinde kimsenin kimseye manevi bir üstünlüÄŸü olamaz, ancak kalifikasyon ve beceri temelli bir iÅŸ bölümü olabilir. Kalifikasyon kavramı da, meslek örgütlerininin sınırlarını aÅŸması gereken bir kavramdır, bir kiÅŸinin bugün hastaya sunabildiÄŸi klinik becerileri hangi meslek örgütüne üye olduÄŸundan bağımsız bir deÄŸer olarak algılanmalıdır.

Dr UlaÅŸ Mehmet Çamsarı –      15 Eylül 2013, Jacksonville, Florida, A.B.D

Bağımlılık Psikiyatrisi, Konsültasyon-Liyezon Psikiyatrisi ve Genel EriÅŸkin Psikiyatri Uzmanı

Psikiyatri Bölüm BaÅŸkanı, Mayo Klinik SaÄŸlık Sistemi-Georgia Kampüsü, ABD

http://ulascamsari.com

http://twitter.com/ulascamsari

http://facebook.com/ulas.mehmet.camsari

KAYNAKLAR:

[1]         “The Best Interest of the Patient.” [Online]. Available: http://www.mayoclinic.org/tradition-heritage/best-interest-patient.html. [Accessed: 15-Sep-2013].

[2]         “ODTÜ | Psikoloji Bölümü | Lisans Müfredatı.” [Online]. Available: http://psy.metu.edu.tr/tr/lisans_mufredati. [Accessed: 15-Sep-2013].

[3]         “ODTÜ | Psikoloji Bölümü | Ders Programı.” [Online]. Available: http://psy.metu.edu.tr/tr/ders-programi. [Accessed: 15-Sep-2013].

[4]         “BoÄŸaziçi Üniversitesi – Tanıtım Sayfası – Psikoloji Bölümü.” [Online]. Available: http://www.tanitim.boun.edu.tr/sayfa/20/Psikoloji_Bolumu. [Accessed: 15-Sep-2013].

[5]         “Hacettepe Üniversitesi Psikoloji Bölümü.” [Online]. Available: http://www.psikoloji.hacettepe.edu.tr/. [Accessed: 15-Sep-2013].

[6]         “Columbia Psychology Undergrad Curriculum Overview.” [Online]. Available: http://www.columbia.edu/cu/psychology/dept/ugrad/curriculum.html. [Accessed: 15-Sep-2013].

[7]         “The History of Psychology.” [Online]. Available: http://www.learner.org/series/discoveringpsychology/history/history_nonflash.html. [Accessed: 15-Sep-2013].

[8]         “http://en.wikipedia.org/wiki/Timeline_of_psychology.” .

[9]         S. Swick, S. Hall, and E. Beresin, “Assessing the ACGME Competencies in Psychiatry Training programs.,” Academic psychiatry : the journal of the American Association of Directors of Psychiatric Residency Training and the Association for Academic Psychiatry, vol. 30, no. 4, pp. 330–51, 2006.

[10]      “Department of Psychology…UW-Madison.” [Online]. Available: http://psych.wisc.edu/jastrow.html. [Accessed: 16-Sep-2013].

[11]      U. Camsari, “Nöropsikiyatride Yeni Perspektifler : DSM-5 ile Nereye Vardık,” Yeni/New Symposium, vol. 51, no. 2, 2013.

[12]      R. H. Adler, “Engel’s biopsychosocial model is still relevant today.,” Journal of psychosomatic research, vol. 67, no. 6, pp. 607–11, Dec. 2009.

[13]      M. E. Peters, J. Taylor, C. G. Lyketsos, and M. S. Chisolm, “Beyond the DSM: The Perspectives of Psychiatry Approach to Patients.,” The primary care companion to CNS disorders, vol. 14, no. 1, Jan. 2012.

[14]      U. Camsari, “Letter to the Editor: Science, Psychiatry and thinking outside of DSM,” 2013.

[15]      U. M. Camsari, “Psikiyatri tıbbın neresinde duruyor? – Bir Deneme.” [Online]. Available: http://www.blog.ulascamsari.com/2012/02/psikiyatri-tibbin-neresinde-duruyor/. [Accessed: 15-Sep-2013].

[16]      JHU, “General Psychiatry Residency Program at The Johns Hopkins University School of Medicine,” 2013. [Online]. Available: http://www.hopkinsmedicine.org/psychiatry/education/residency_general/. [Accessed: 26-Apr-2013].

[17]      “Cleveland Clinic Psychiatry,” 2013.

[18]      “Mayo Clinic Psychiatry,” 2013.

[19]      “Psychiatry & Behavioral Sciences – Psychiatry – Baylor College of Medicine, Houston, Texas.” [Online]. Available: http://www.bcm.edu/psychiatry/. [Accessed: 16-Sep-2013].

[20]      “Department of Psychiatry and Biobehavioral Sciences.” [Online]. Available: http://www.semel.ucla.edu/psychiatry. [Accessed: 16-Sep-2013].

[21]      “Johns Hopkins Appoints New Chief of Child Psychiatry | Children’s Hospital at Johns Hopkins | Baltimore, Maryland.” [Online]. Available: http://www.hopkinschildrens.org/Johns-Hopkins-Appoints-New-Chief-of-Child-Psychiatry.aspx. [Accessed: 17-Sep-2013].

[22]      “Bruck, Maggie, Ph.D.” [Online]. Available: http://www.hopkinsmedicine.org/psychiatry/expert_team/faculty/B/Bruck.html. [Accessed: 17-Sep-2013].

[23]      “TürkPsikiyatri.” [Online]. Available: http://turkpsikiyatri.org.

[24]      TürkPsikiyatri, “TürkPsikiyatri 2. Kampüs Kahvesi ardından… | TürkPsikiyatri -Blog,” 2013.

[25]      U. M. Camsari, “TürkPsikiyatri 2. Kampüs Kahvesi Sonrası…,” 2013.

[26]      “Psikolog / Yazar Ä°zzet Güllü KiÅŸisel Web Sayfası.” [Online]. Available: http://www.izzetgullu.net/. [Accessed: 16-Sep-2013].

 


Web Sitlerimiz: Antalya Terapi Psikiyatri | Antalya Cinsel Terapi | Neo Rezonans Antalya | Sevilay Zorlu